Śmierć urzędnika (A. Czechow)
Czas i miejsce akcji
Akcja opowiadania rozgrywa się w Rosji, w teatrze, a potem w domu Czerwiakowa i w gabinecie Brizżałowa. Trwa kilka dni.
Bohaterowie
Czerwiakow - egzekutor, człowiek o stosunkowo niskim poczuciu własnej wartości, przerażony wypadkiem w teatrze, tak długo przeprasza Brizżałowa, że tamten w końcu wyrzuca go ze swojego gabinetu. Zrozpaczony Czerwiakow umiera.
Brizżałow - generał, starszy człowiek, wykazuje wobec Czerwiakowa dużą cierpliwość, ale w końcu rozkazuje mu wyjść z gabinetu. Im bardziej Czerwiakow podnosi wartość drobnego incydentu w teatrze, tym bardziej Brizżałow stara się go bagatelizować. Staje się zdenerwowany i rozdrażniony.
Żona Czerwiakowa - traktuje incydent w teatrze jak drobnostkę, stara się uspokoić męża. Radzi mu, żeby poszedł przeprosić generała.
Narracja, gatunek
Narracja jest prowadzona w trzeciej osobie, występuje tu narrator wszechwiedzący. Tekst jest krótkim opowiadaniem, jedynym wątkiem jest „przestępstwo” Czerwiakowa, jego tragedia i śmierć.
Plan wydarzeń
1. Czerwiakow w teatrze.
2. Niespodziewane kichnięcie.
3. Powtarzające się przeprosiny.
4. Rozpacz Czerwiakowa.
5. Śmierć urzędnika.
Streszczenie
Egzekutor Czerwiakow wybrał się do teatru na przedstawienie pt. Dzwony kornewilskie. Czuł się doskonale, „patrzył i odczuwał najwyższe szczęście”. Nagle... kichnął. Wypadek nastąpił dla niego samego tak niespodziewanie, że nawet nie zdążył wyciągnąć chusteczki i przypadkowo zanieczyścił ubranie siedzącego przed nim urzędnika. Okazał się nim generał Brizżałow. Czerwiakow pomyślał, że nic takiego się nie stało - generał nie był jego przełożonym. Wytarł nos, przeprosił siedzących w pobliżu, a potem nachylił się do przodu i szeptem zaczął przepraszać generała. Ten zbagateli zował całą sprawę. Czerwiakow z naciskiem powtarzał, że nie zrobił tego naumyślnie. Generał kazał mu się w końcu uciszyć - chciał oglądać przedstawienie.
Scena z przeprosinami powtórzyła się jeszcze w czasie przerwy. Generał okazał już zniecierpliwienie, co wprawiło Czerwiakowa w ogromne zmieszanie. Wmówił sobie, że Brizżałow jest na niego zły i z pewnością będzie się starać go ukarać na drodze urzędniczej - „nie zapomniał, w oczach ma złość i rozmawiać nie chce”.
Po powrocie do domu Czerwiakow opowiedział o wypadku żonie. Ta, jego zdaniem, zbyt lekceważąco podeszła do wydarzenia. Poradziła mu, żeby, skoro jego zdaniem to taka poważna sprawa, poszedł do generała z oficjalnymi przeprosinami. Tak też się stało.
Generał przyjmował właśnie petentów w swoim gabinecie, więc Czerwiakow postanowił poczekać. Wszedł jako ostatni i natychmiast zaczął swoją przemowę - jest niewinny, nie chciał przeszkodzić generałowi, wszystko wydarzyło się przypadkiem, przyszedł wyrazić skruchę, wyjaśnić...
Generał wpadł w końcu w furię - wyrzucił Czerwiakowa. Urzędnik w stanie skrajnej rozpaczy powrócił do domu, położył się na kanapie i... umarł.
Problematyka
Groteskowy świat w opowiadaniu
Groteska - przedstawienie rzeczywistości w sposób zdeformowany, wyolbrzymienie jej niektórych elementów, minimalizując inne.
W opowiadaniu Czechowa rzeczywistość jest przedstawiona w sposób groteskowy - drobne wydarzenie przyniosło konsekwencje w postaci śmierci Czerwiakowa. Urzędnik zachowuje się niewspółmiernie do „winy” - nachalnie przeprasza, przychodzi do domu generała, cierpi, przeżywa wciąż na nowo całą sytuację, mdleje z przerażenia. To, co generał w końcu traktuje jako żart, dla Czerwiakowa staje się wykroczeniem godnym najwyższej kary. Postępuje tak w imię „szacunku dla przełożonych”: „jeśli będziemy żartować, wtedy żadnego, znaczy się, szacunku dla przełożonych... nie będzie...”. Co gorsza, urzędnik naprawdę tak myśli - idzie do domu i... umiera z rozpaczy, że Brizżałow nie dał mu wyraźnie do zrozumienia, że czuje się przeproszony i usatysfakcjonowany.
Groteskowa rzeczywistość jest sygnałem stosunków w państwie, gdzie biurokracja, świat urzędów, machina rządzenia zdominowały życie człowieka.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.