Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Młody Niemiec — Old (później w Winnetou otrzymujący przydomek Shatterhand) - przyjeżdża do Stanów Zjednoczonych, aby zarobić na życie. Podejmuje pracę nauczyciela, guwernera. To człowiek bardzo bystry, inteligentny i sprawny fizycznie. Marzy mu się być westmanem, czyli człowiekiem Zachodu, żyjącym na własnych zasadach. Ma ku temu niemałe predyspozycje – świetnie jeździ konno, fechtuje się. Marzenie to spełnia rusznikarz, pan Henry, który widzi w bohaterze swojego zmarłego syna. Kiedy młodzieniec potwierdza swoją geometryczną wiedzę, Henry wysyła go na Zachód, do pracy przy powstawaniu linii kolejowej, która ma połączyć Wschód z Zachodem. Podczas pożegnalnej kolacji bohater poznaje Sama Hawkensa, westmana, który ma chronić pracujących geometrów. Między Samem a bohaterem szybko nawiązuje się nić sympatii.
Na miejscu okazuje się, że jedynie bohater zna się na swojej pracy i wykonuje ją tak, jak powinien. Musi niestety znosić docinki, między innymi od westmana Rettlera, który jest największym awanturnikiem w grupie. Bohater jednak znajduje swój sposób na funkcjonowanie w nowej rzeczywistości. Przerwy od pracy wypełniają mu polowania na mustangi czy bizony, na które wypuszcza się razem z Samem. Jest od niego sprawniejszy, odważniejszy. Widać to np. podczas walki z bizonem oraz ataku niedźwiedzia grizzly na obóz. W obu tych przypadkach bohater pokazuje prawdziwe męstwo, mimo że nadal musi znosić docinki Sama i nazywanie go greenhornem.
W obozie pojawiają się dwaj Indianie, wódz Apaczów Inczu-czun oraz jego syn Winnetou. Między bohaterem a Winnetou nawiązuje się jakiś rodzaj porozumienia, mimo że nie zamieniają ze sobą ani słowa. Winnetou ma opiekuna w postaci uwielbiającego go Kleki-petry, który nie jest jednak Indianinem, a białym człowiekiem, który dawno temu z własnej woli do nich przystał. Indianie pojawiają się jednak w obozie nie bez powodu. Żądają, aby biali się wynieśli i przestali zajmować nieswoją ziemię. Dochodzi do awantury, którą dodatkowo podsyca pijany Rattler, który próbuje sobie przywłaszczyć sławę pokonania niedźwiedzia. Winnetou staje po stronie narratora, czym ściąga na siebie atak Rattlera. Ten do niego strzela, ale w ostatniej chwili osłania go Kleki-petra, który ginie. Przed śmiercią jednak prosi bohatera o opiekę nad Winnetou. Bohater uderza Rattlera na tyle silnie, że ten traci przytomność, co pozwala Indianom spokojnie odjechać. Old otrzymuje przydomek Shatterhand, czyli „Grzmocąca Ręka”.
Sam jest przekonany, że Apacze będą chcieli pomścić Kleki-petrę. Razem z Shatterhandem udaje się na zwiad. Na nim natykają się na zwiadowców Indian z plemienia Kiowów. Sam chce wykorzystać swoją przyjaźń z ich wodzem – Tanguą oraz to, że Kiowowie nie lubią Apaczów. Old Shatterhand jest niemile zaskoczony, kiedy Sam i Tangua dochodzą do porozumienia, którego celem jest schwytanie Inczu-czuny oraz Winnetou. Sam jednak wyjaśnia mu swój podstęp. Chce, aby Kiowowie złapali obydwu wodzów, a potem oni – Sam i Old ich uwolnią – dzięki czemu zdobędą ich wdzięczność.
Apacze atakują w nocy obóz geometrów, ale czekają na Kiowowie. Shatterhand ogłusza obu wodzów, aby nie wzięli udziału w walce i tym samym nie zginęli. Stara się ich obronić przez Tanguą, ale ten nie chce uznać prawa bohatera do „jeńców”. Shatterhand ucieka się więc do podstępu. W nocy uwalnia Inczu-czunę i Winnetou z więzów, na dowód czego odcina Winnetou kosmyk włosów. Kiedy Kiowowie orientują się, że Apacze uciekli, wybucha ogromne zamieszanie.
Sam i Winnetou postanawiają uratować także pozostałych Apaczów wziętych do niewoli przez Tanguę. Po schwytaniu Tanguy negocjują w zamian za jego uwolnienie wolność wszystkich Apaczów. Tangua zgadza się pod warunkiem, że Shatterhand stanie do walki o nich z najlepszym wojownikiem Kiowów, Metan-akwą. W walce na noże Old go pokonuje. Tangua jest wściekły, nie zamierza dotrzymać słowa – nie zabije Apaczów, ale ich także nie uwolni i nie da im jedzenia, czym skazuje ich na głodową śmierć.
Na obóz geometrów napadają Apacze. Po raz kolejny Shatterhand uniemożliwia Inczu-czunie i Winnetou udział w walce. Tym razem jednak to Apacze biorą wszystkich białych do niewoli. Kiedy Shatterhand trafia z innymi do puebla nad Rio Pecos, okazuje, że Tangua teraz udaje przyjaciela Apaczów.
Shatterhand, który odniósł w walce ciężkie rany, jest pielęgnowany między innymi przez siostrę Winnetou – Nszo-czi. Dziewczyna chciałaby go ocalić, ale nic nie może zrobić. Indianie po tym, jak Old dojdzie do zdrowia, planują go zamęczyć na palu.
W dniu przewidzianym na kaźń Shatterhand domaga się głosu. Udaje mu się opowiedzieć całą wersję historii. Natomiast Tangua próbuje ratować swój honor, twierdząc, że za obelgi jest gotów stanąć do walki z białym. Ostatecznie jednak na walkę z Shatterhandem decyduje się sam Inczu-czuna. Bohaterowie mają przepłynąć przez rzekę, a następnie dobiec do wyznaczonego drzewa. W tym czasie jeden powinien zabić drugiego. Shatterhand wygrywa, ale nie zabija Inczu-czuny, za co Winnetou zwraca mu wolność. Old pokazuje mu jego kosmyk, co jest niezaprzeczalnym dowodem prawdziwości jego wcześniejszych słów. Konflikt między białymi a Apaczami zostaje ostatecznie zażegnany. Wyzwany przez Olda na pojedynek Tangua zostaje przez niego postrzelony w oba kolana.
Łaskawość Apaczów ma jednak swoje granice. Stracony na palu ma zostać Rattler, który zabił Kleki-petrę. Old Shatterhand negocjuje dla niego szybszą i mniej bolesną śmierć niż męczarnie na palu. Tchórzliwy bohater nie chce jednak przeprosić Apaczów. Ostatecznie ginie podczas przepływania rzeki. Winnetou i Shatterhand zawierają braterstwo krwi. Odbywa się także uroczysty pogrzeb Kleki-petry.
Winnetou decyduje, że Apacze pozwolą Oldowi dokończyć pomiary, aby mógł on otrzymać zapłatę za swoją pracę. Najpierw jednak Shatterhand musi dojść do pełni zdrowia. W czasie rekonwalescencji Winnetou uczy Shatterhanda wszystkiego, co wie, a ten jako pojętny uczeń szybko staje się równie dobrym westmanem, jak jego Indiański brat. Podczas jednej z wypraw Shatterhand podsłuchuje rozmowę Winnetou z siostrą, która przyznaje się bratu, że kocha Olda i chce stać się jak biała kobieta, aby zwrócił na nią uwagę. Winnetou rozumie uczucia siostry, dlatego radzi jej wyjazd do miasta, aby mogła się wszystkiego nauczyć. Shatterhand nie ujawnia, że słyszał rozmowę.
Kiedy Shatterhand wyrusza, aby dokończyć swoją pracę, razem obóz opuszcza także udająca się do St. Louis Nszo-czi. Czarownik wróży wszystkim wokół Shatterhanda śmierć. Sam go przedrzeźnia i „wróży” coś zupełnie przeciwnego. Inczu-czuna oraz Nszo-czi wraz z grupką Apaczów udają się po złoto. Po drodze natrafiają na podróżnych pod wodzą Santera. Kiedy Indianie wracają ze złotem, biali ich atakują. Ginie Inczu-czuna i Nszo-czi. Winnetou udaje się ocalić, ponieważ Shatterhand orientuje się, że coś jest nie tak i zawraca.
Winnetou chce pomścić rodzinę, pragnie zjednoczyć Indian i ruszyć na białych. Shatterhand go od tego zamiaru odwodzi, ponieważ jest przekonany, że Indianie by przegrali. Razem z Winnetou wyrusza jednak w pogoń za Santerem. Dołączają do nich Sam, a także jego pomocnicy – Dick Stone i Will Parker.
Po drodze okazuje się, że Santer przyłączył się do Kiowów. Sam razem z Oldem udaje się na zwiady, niestety zostaje złapany i dostaje się do niewoli. Shatterhandowi udaje się zrozumieć plan Kiowów i Santera, dlatego razem z resztą towarzyszy rusza ostrzec Winnetou.
Winnetou planuje pułapkę na Kiowów i Santera. Indian planuje wypuścić. Interesuje go tylko Santer. Shatterhand obawia się, że plan podsłuchał Santer i niestety ma rację. Santer jednak proponuje Kiowom, aby udawali nieświadomych i „weszli” w plan Winnetou, a jednocześnie zaatakowali znienacka z drugiej strony wąwozu. Shatterhand i Winnetou ich jednak przechytrzają i odjeżdżają w kierunku wsi Kiowów. Tutaj zostają ostrzeżeni przez wędrownych handlarzy o gniewie Tanguy na białych.
Shatterhandowi udaje się podpatrzyć Pidę, syna Tanguy, który rozmawia z Samem. Przyjaciel Olda uwięziony jest na wyspie na rzece. Kiedy pojawienie się Winnetou wywołuje zamieszanie, Old porywa Pidę. Winnetou, Old i Pida płyną rzeką, gonią uciekającego Santera. Kiedy to się nie udaje, rozdzielają się: Old i Pida udają się, aby uwolnić Sama, a Winnetou rusza w dalszy pościg. Shatterhandowi udaje się doprowadzić do wymiany Pidy za Sama, ale jest przekonany, że zaraz wyruszy za nimi pościg Kiowów.
Młody Niemiec Old emigruje do USA. Najpierw podejmuje pracę nauczyciela domowego, ale marzy tak naprawdę o byciu westmanem. Udaje mu się to dzięki pomocy starego rusznikarza Henry’ego, który dowiaduje się o jego umiejętnościach geometrycznych. Wysyła go wspólnie z innymi geometrami na Zachód. Bohater ma przygotować obliczenia pod linię kolejową łączącą Zachód ze Wschodem. Do opieki nad geometrami zatrudniony zostaje m.in. doświadczony Sam Hawkens, który od razu zyskuje sobie sympatię bohatera.
Po dotarciu na miejsce okazuje, że tylko bohater jakoś odnajduje się w swojej pracy, zna się na niej i przykłada się do tego, co robi. Wolny czas wypełniają mu polowania, na które wypuszcza się z Samem. Sprawność bohatera jest widoczna na pierwszy rzut oka. Ujawnia on także swoją odwagę podczas walki z bizonem, kiedy ocala życie Samowi i z niedźwiedziem grizzly, który atakuje obóz.
Akcja Winnetou dynamicznie przyspiesza, gdy w obozie pojawiają się przywódcy Apaczów – Inczu-Czun oraz jego syn Winnetou. Żądają, aby biali odeszli z nieswojej ziemi. Pijany Rattler – jeden z geometrów – prowokuje kłótnię, w wyniku której ginie Kleki-petra, biały opiekun Winnetou, który dawno temu przystał do Indian. Przed śmiercią prosi on głównego bohatera o wierność Winnetou. Bohater ogłusza pięścią pijanego Rattlera, dzięki czemu Apaczowie mogą odjechać. Główny bohater zyskuje przydomek Shatterhand, czyli „Grzmocąca Ręka”.
Sam wchodzi w porozumienie z Kiowami, którzy nie znoszą Apaczów. Wódz Kiowów Tangua ma zostać jednak przechytrzony przez białych. Po walce Apaczów i Kiowów Shatterhand uwalnia Inczu-czuna i Winnetou, czym ma sobie zaskarbić ich wdzięczność. Na potwierdzenie tego gestu odcina Winnetou kosmyk włosów.
Sam i Old postanawiają uratować także pozostałych Apaczów. Shatterhand staje do walki
z najlepszym wojownikiem Kiowów, Metan-akwą. Władca Tangua nie godzi się jednak na uwolnienie Apaczów, chce ich zagłodzić. Na obóz geometrów napadają Apacze. Shatterhand ponownie chroni Inczu-czunę i Winnetou. Biali tym razem przegrywają, a Shatterhand dostaje się do niewoli. Rannego pielęgnuje Nszo-czi, siostra Winnetou.
Shatterhand ma zostać zamęczony na palu. Prowokuje do tego Apaczów m.in. wódz Tangua, który teraz udaje ich przyjaciół. Oldowi udaje się przedstawić swoją wersję historii. Bierze udział w pojedynku z Inczu-czunem, którego pokonuje, ale oszczędza mu życie. Pokazuje Winnetou jego kosmyk, co potwierdza opowieść Shatterhanda. Konflikt zostaje zażegnany. Shatterhand postrzela Tangua w oba kolana. Stracony zostaje Rattler, który zabił Kleki-petrę. Winnetou i Shatterhand zawierają braterstwo krwi.
Old ma dokończyć pomiary, ale najpierw musi dojść do siebie. W międzyczasie Winnetou cierpliwie uczy go wszystkiego, co wie. Shatterhand staje się doskonałym westmanem. Dowiaduje się, że kocha go siostra Winnetou, która chce stać się dla niego taka, jak biała kobieta.
Shatterhand wyrusza dokończyć pomiary. Rozdziela się z Winnetou, Inczu-czunem i Nszo-czi, którzy jadą najpierw po złoto, a potem mają odwieźć dziewczynę do St. Louis. Napadają na nich biali pod wodzą Santera. Ginie Nszo-czi i Inczu-czun. Winnetou udaje się ocalić powracającemu Shatterhandowi. Winnetou przysięga zemstę. Razem z nim w pościg za Santerem rusza Shatterhand, Sam oraz jego pomocnicy.
Santer przystaje do Kiowów, którzy podczas próby zwiadu łapią Sama. Dostaje się on do niewoli Tangua. Winnetou planuje pułapkę na Kiowów i Santera. Udaje mu się ich przechytrzyć, ale Santer ucieka. Winnetou rusza za nim dalej w pościg. Shatterhand porywa syna Tangua, którego chce wymienić na Sama. Ta wymiana się udaje, ale Kiowowie ruszają ponownie za nimi.
1. Old przybywa do USA i podejmuje pracę nauczyciela.
2. Stary rusznikarz, pan Henry, załatwia Oldowi pracę geometry przy budowie kolei na Zachodzie.
3. Bohater wyrusza na Zachód z innymi geometrami, chroniony przez doświadczonego westermana – Sama.
4. Old rzetelnie pracuje, a popołudnia spędza na polowaniach z Samem.
5. Old broni obozu przed atakiem niedźwiedzia grizzly.
6. Pojawiają się Apaczowie – Inczu-czun i Winnetou, żądając opuszczenia ziemi przez białych.
7. Rattler zabija Kleki-petrę, opiekuna Winnetou.
8. Zagrożenie atakiem Apaczów, zwiad Shutterhanda i Sama.
9. Układ z Kiowami, pojmanie Apaczów, w tym Winnetou i Inczu-czuny.
10. Pomoc ze strony Shatterhanda, który uwalnia władcę i jego syna.
11. Walka Shatterhanda w obronie życia pozostałych Apaczów.
12. Atak Apaczów, w wyniku którego Shatterhand dostaje się do niewoli.
13. Spotkanie Shatterhanda z Nszo-czi, która pielęgnuje rannego bohatera.
14. Dzień kaźni białych, kiedy to Shatterhand opowiada swoją wersję historii, zadając kłam oszustwom Tanguy.
15. Walka między Inczu-czunem i Winnetou.
16. Zażegnanie konfliktu z Apaczami.
17. Rozwój przyjaźni między Winnetou a Shatterhandem, którego wódz Apaczów uczy, jak być dobrym westmanem.
18. Uczcie Nszo-czi do Shatterhanda, plan nauki zwyczajów białej kobiety.
19. Rozstanie Shatterhanda i Apaczów.
20. Atak Santer na Apaczów wracających ze złotem, śmierć Nszo-czi i Inczu-czuna.
21. Shatterhand ratuje Winnetou.
22. Plan zemsty Winnetou na zabójcy rodziny, pomoc Shatterhanda i Sama.
23. Santer przystaje do Kiowów.
24. Udana zasadzka Winnetou, ucieczka Santera.
25. Shatterhand porywa syna Tanguy na wymianę za Sama.
26. Winnetou rusza w dalszy pościg za Santerem.
27. Shatterhand uwalnia Sama, ale jest pewny nowego pościgu Kiowów.
Winnetou – tytułowy bohater, syn wodza plemienia Apaczów, który po jego śmierci przejmuje władzę; wolny od uprzedzeń, otwarty na innych, szukający porozumienia z białymi, cieszący się szacunkiem i uznaniem, darzący Shatterhanda najszczerszą przyjaźnią; doskonały strzelec i myśliwy, jego znakiem rozpoznawczym była jego strzelba – dwururka, którą otrzymał od ojca.
Old Shatterhand – Niemiec, który trafia na Dziki Zachód jako młody człowiek, najpierw pracuje jako nauczyciel, ale marzy mu się pozycja westermana, jest odważny, ale i uczciwy, rzetelnie pracuje w obozie kolejowym, zawiera prawdziwą przyjaźń z Winnetou, dla którego jest w stanie zrobić wiele; jest szlachetny i wierny swoim przekonaniom.
Santer – morderca Nszo-czi i Inczu-czuny, jeden z najważniejszych wrogów Winnetou i Olda Shattermana.
Kleki-Petra – Niemiec, który przystał do Apaczów; nazwany przez nich "Białym Ojcem", ginie ratując Winnetou.
Rattler – geometra, nieudacznik, awanturnik, pijak, który zabija Kleki-Petrę.
Inczu-czuna – wódz plemienia Apaczów, ojciec Winnetou, uczciwy, ale o mniej liberalnych poglądach niż syn.
Tangua – przebiegły, dwulicowy wódz Kiowów, przeciwnik Shatterhanda.
Nszo-Czi – siostra Winnetou i córka Inczu-czuny, zakochana w Old Shatterhandzie.
Sam Hawkens – doświadczony westerman, przyjaciel Shatterhanda.
Akcja Winnetou rozgrywa się w II połowie XIX wieku. To czas, kiedy dochodziło do nieustannych potyczek między różnymi plemionami Indian, a także walk z białymi osadnikami. Akcja powieści (także w kolejnych tomach) podejmuje tematy takie jak budowa kolei transkontynentalnej, czas „gorączki złota” i kolonizacja Dzikiego Zachodu przez osadników amerykańskich. Miejsce to oczywiście Dziki Zachód, a także okolice St. Louis.
Powieść Winnetou Karl May wydał w 1893 roku. Była to pierwsza część trzytomowego cyklu. Wiele osób było przekonanych, że pod postacią Old Shatterhanda May ukrył samego siebie i postać westermana jest inspirowana jego losami. Tak jednak nie było, z czasem jednak sam May uwierzył w to, że jest Shatterhandem.
Winnetou to oczywiście western, który bardzo wyraziście realizuje kluczowe założenia tego gatunku, czyli:
· akcja rozgrywająca się na Dzikim Zachodzie,
· czas akcji przypadający na II połowę XIX wieku,
· fabuła oparta na konflikcie dobrego i złego bohatera – tutaj jest to przede wszystkim Old Shatterhand oraz Winnetou kontra Santer, wcześniej Tangua,
· wyidealizowanie postaci głównego bohatera, pozbawienie go wad,
· naszpikowanie fabuły wieloma zwrotami akcji,
· obecność Indian, których zachowania mają ważny wpływ na akcję,
· wielość potyczek, starć, pojedynków.
Winnetou podejmuje co najmniej kilka ciekawych problemów, wplecionych umiejętnie przez Maya w fabułę utworu.
· Relacje między Indianami a białymi osadnikami – powieść pokazuje skomplikowane losy tych relacji, ujawnia racje obydwu stron, problemy ze znalezieniem wspólnego języka i wypracowania zasad koegzystencji; w powieści pokazani są zarówno biali, którzy atakują i wykorzystują Indian, jak i Indianie, którzy walczą między sobą i często wchodzą w różnego rodzaju sojusze z białymi osadnikami; powieść jednak krytycznym okiem patrzy przede wszystkim na wyzyskiwaczy, awanturników, często europejskiego pochodzenia; relacja Winnetou i Olda ma pokazywać drogę do poprawy relacji między dwiema stronami.
· Kontekst kulturowo-historyczny – w Winnetou można znaleźć szereg opisów zachowań i zwyczajów Indian, powieściopisarz pokazuje zasady kierujące ich życiem, mówi o takim zjawiskach jak fajka pokoju, braterstwo krwi, uroczyste zamęczenie na śmierć, pokazuje obrzędy pogrzebowe, leki, kolory farb i układ znaków charakterystyczny dla każdego szczepu.
· Prawa Dzikiego Zachodu – w powieści nie brakuje szczegółowych relacji dotyczących prawa amerykańskiego obowiązującego na Dzikim Zachodzie.
· Przyjaźni między białymi a Indianami – historia Winnetou i Olda Shatterhanda ma pokazywać, że odmienność kulturowa nie jest przeszkodą w przyjaźni szlachetnych jednostek; liczy się dobre serce, a nie pochodzenie.
Karl May urodził się 24 lutego 1842 w Ernstthal w Niemczech, w ubogiej rodzinie. Miał 13 rodzeństwa, 9 jednak zmarło w pierwszych miesiącach życia. Podobno przeszedł ślepotę w wieku dziecięcym, ale nie ma na to dowodów. Uczęszczał do szkoły ludowej w Ernstthal. Ojciec, chcąc zapewnić mu lepsze życie, zmuszał go do przepisywania całych książek. Jako chłopak miał prywatne lekcje muzyki. Potem studiował w seminarium nauczycielskim. W 1861 roku został nauczycielem pomocniczym w szkole dla ubogich, potem w szkole zakładowej. Szybko jednak zakończył tę karierę, oskarżony o przywłaszczenie zegarka. Nie miał się jak utrzymać, więc zaczął kraść, oszukiwać, skończył jako hochsztapler poszukiwany listem gończym. W Domu Pracy, do którego trafił na cztery lata, stworzył plan dzieł, które chciał napisać. Wielokrotnie uciekał, ponownie wracał do oszustw i włóczęgostwa. Dopiero w 1874 roku po zwolnieniu z Domu Wychowawczego zaczął pisać. Został redaktorem, w końcu jako niezależny pisarz ze swoją przyjaciółką (późniejszą żoną) Emmą Pollmer przeprowadził się do Drezna. W 1882 rozpoczął cykl orientalny. Zaczął wtedy opisywać przygody swoich bohaterów na Bliskim Wschodzie, jak i Dzikim Zachodzie. Co ciekawe w USA był po raz pierwszy dopiero w 1908 roku.
Napisał ponad 100 opowiadań. Prawdziwy przełom przyszedł dopiero w 1882, kiedy to zaczął w formie książkowej publikować swoje opowiadania i powieści we własnej serii. Z czasem przestał odróżniać tworzoną przez siebie fikcję i rzeczywistość. Utożsamiał się z legendą Old Shatterhanda. Na przełomie wieków do opinii publicznej dotarły informacje o jego kryminalnej przeszłości. To przyczyniło się do niechęci krytyków, jak i wielu procesów. May musiał bronić swoje dobre imię. W 1903 rozwiódł się z Emmą, ale jeszcze w tym samym roku poślubił Klarę Plöhn. Wszystko to jednak odbiło się jednak na jego samopoczuciu. May stopniowo coraz bardziej podupadał na zdrowiu. 30 marca 1912 roku zmarł nagle w swojej willi w Radebeul.
Tytuł Winnetou może być mylący, ponieważ głównym bohaterem powieści nie wydaje się młody wódz Apaczów, a jego przyjaciel Old Shatterhand, który jest także narratorem opowieści. Tytuł ten jednak podkreśla siłę związku Olda i Winnetou, który dla przyjaciela jest najważniejszy i wspieranie go to jeden z podstawowych celów Shatterhanda. Co ważne, Winnetou symbolizuje także ideał Indianina – szlachetnego, otwartego na białych, szukającego z nimi porozumienia.
Teksty dostarczone przez Grupę Interia. © Copyright by Grupa Interia.pl Sp. z o.o. sp. k.
Opracowania lektur zostały przygotowane przez nauczycieli i specjalistów.
Materiały są opracowane z najwyższą starannością pod kątem przygotowania uczniów do egzaminów.
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.