Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Narządy zmysłów służą do odbierania określonych bodźców. Składają się z dużej liczby komórek zmysłowych, do których dochodzą zakończenia nerwów.
Wyróżniamy zmysły:
a) wzroku: komórki zmysłowe w siatkówce oka;
b) słuchu: komórki w uchu wewnętrznym (ślimak);
c) równowagi: komórki zmysłowe w uchu wewnętrznym (przedsionek, kanały półkoliste);
d) węchu: komórki zmysłowe w jamie nosowej;
e) smaku: komórki smakowe na języku;
f) termiczne: komórki zmysłowe w skórze;
g) ciśnienia i dotyku: komórki zmysłowe w skórze i narządach wewnętrznych.
Narząd wzroku odbiera wrażenia wzrokowe w różnych warunkach. Jest najbardziej złożony ze wszystkich narządów zmysłów.
Narząd wzroku składa się z:
Gałka oczna osadzona jest w oczodole. Ściany jej utworzone są z trzech błon:
1. Błona włóknista - składa się z:
- rogówki stanowiącej część przednią gałki ocznej, chroni ona przed czynnikami zewnętrznymi, przepuszcza i załamuje światło;
- twardówki posiadającej białawe zabarwienie, znajduje się w tylnej części ochraniając gałkę oczną.
2. Błona naczyniowa - składa się z:
- naczyniówki zawierającej naczynia włosowate dostarczające składniki odżywcze;
- tęczówki stanowiącej przednią część błony naczyniowej, ma kształt pierścienia z otworem - źrenicą, reguluje ilość światła wpadającego do oka;
- ciałka rzęskowego łączącego naczyniówkę z tęczówką zbudowanego z mięśnia gładkiego, uwypuklającego lub spłaszczającego soczewkę, umożliwiając oglądanie przedmiotów z daleka lub z bliska (akomodacja oka).
3. Błona wewnętrzna (siatkówka) - część tylna siatkówki jest wrażliwa na światło, składa się z:
- pręcików - odbierających wrażenia świetlne;
- czopków - odbierających barwy (tylko w obecności światła).
Pręcik i czopek zakończone są komórkami nerwowymi. Włókna tych nerwów łączą się, tworząc nerw wzrokowy; w tym miejscu występuje plamka ślepa.
Miejscem najlepszego widzenia jest plamka żółta, położona na siatkówce, naprzeciwko środka soczewki.
W gałce ocznej znajdują się dwie komory:
- komora przednia, występująca przed soczewką, wypełniona płynem wodnistym,
- komora tylna, znajdująca się za soczewką, wypełniona płynem galaretowatym, zwanym ciałkiem szklistym.
Proces widzenia polega na tym, że promienie świetlne przechodzą przez otwór źrenicy i po załamaniu przez soczewkę dostają się do wnętrza oka, gdzie na siatkówce powstaje rzeczywisty, zmniejszony i odwrócony obraz oglądanego przedmiotu. Podrażnione komórki siatkówki przekazują bodźce włóknami nerwu wzrokowego do ośrodka wzroku w płacie potylicznym mózgu.
Wady wzroku: krótkowzroczność, dalekowzroczność, niezborność, daltonizm. Mogą to być wady wrodzone lub nabyte w ciągu życia. Wady wzroku można skorygować odpowiednimi szkłami lub przez zabieg operacyjny.
Zapamiętaj!
Obraz, który powstaje na siatkówce, jest rzeczywisty, pomniejszony i odwrócony.
Ucho jest ośrodkiem słuchu i równowagi.
Proces słyszenia: bieg fali głosowej do mózgu.
fale głosowe → małżowina → kanał słuchowy → błona bębenkowa → młoteczek → kowadełko → strzemiączko → błona okienka owalnego → ślimak → zamiana drgań na impulsy nerwowe → nerw słuchowy → ośrodek słuchowy w mózgu
| Części ucha | Budowa ucha | Funkcja |
|---|---|---|
| Ucho zewnętrzne | małżowina | wychwytywanie i naprowadzanie fal dźwiękowych |
| przewód słuchowy zewnętrzny | przewodzenie i skupianie fal dźwiękowych | |
| Ucho środkowe | błona bębenkowa | przenoszenie drgań na kosteczki słuchowe |
| kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko, strzemiączko) | przenoszenie drgań do płynu ucha wewnętrznego | |
| jama wypełniona powietrzem | wyrównywanie ciśnienia, przez połączenie z gardzielą (trąbka Eustachiusza) | |
| Ucho wewnętrzne | przedsionek | reagowanie na doprowadzone bodźce akustyczne i na zmiany położenia w przestrzeni |
| ślimak | odbiera i reaguje na bodźce akustyczne (zamiana drgań na impulsy nerwowe) | |
| kanały półkoliste, wypełnione płynem | narząd równowagi | |
| nerw słuchowy | przekazywanie podrażnień nerwami do mózgu |
Narząd powonienia jest przystosowany do odbierania podniet chemicznych - gazowych. Komórki węchowe znajdują się w górnej części jamy nosowej (w nabłonku węchowym). Nabłonek węchowy wyposażony jest w rzęski, które sterczą w jamie nosowej jak anteny i odbierają bodźce węchowe. Od komórek węchowych biegną włókna nerwowe przewodzące do ośrodka węchowego mózgu.
Włókienka nerwowe nie łączą się w jeden gruby nerw, ale tworzą dużo cienkich niteczek węchowych, które przez otworek kości sitowej wchodzą do jamy nosowej.
Narząd smaku jest przystosowany do odbierania podniet chemicznych - płynnych. Znajduje się głównie na języku, ale częściowo także na podniebieniu. Receptorami smakowymi są kubki smakowe, występujące w brodawkach okolnych i grzybkowatych. Reagują one na cztery rodzaje smaków: gorzki, słony, słodki i kwaśny. Do wrażeń smakowych dołączają się wrażenia węchowe. Na doznania smakowe wpływa również widok potraw.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.