Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Układ nerwowy jest zbudowany z tkanki nerwowej, w której wyróżnia się komórki nerwowe, czyli neurony. Komórki nerwowe posiadają wypustki odbierające i przekazujące podrażnienia.
Rola układu nerwowego:
a) odbiera i sprawnie reaguje na bodźce ze środowiska zewnętrznego;
b) reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych.
| Podział układu nerwowego | ||
|---|---|---|
| układ centralny | układ obwodowy | układ autonomiczny |
|
|
|
Mózgowie składa się z mózgu, móżdżka i rdzenia przedłużonego.
| Część mózgowia | Budowa i czynności |
|---|---|
| Mózg | Jest zbudowany z ogromnej liczby komórek nerwowych. Powierzchnia mózgu jest silnie pofałdowana, posiada liczne zagłębienia i bruzdy. W półkulach mózgowych wyróżniamy istotę szarą (kora mózgu - ciała komórek nerwowych) i istotę białą (włókna nerwowe). Kora mózgowa jest ośrodkiem regulującym i kierującym czynnościami całego ustroju (ruch, czucie, pamięć, mowa, uczenie się). |
| Móżdżek | Składa się z dwóch półkul połączonych ze sobą. Utrzymuje napięcie mięśniowe, harmonię ruchów, równowagę i postawę pionową. |
| Rdzeń przedłużony | Kieruje wykonywaniem wrodzonych automatycznych czynności odruchowych, np.: oddychania, akcji serca, krążenia krwi. |
Rdzeń kręgowy jest położony wewnątrz kanału kręgowego kręgosłupa. Ma kształt cewki długości ok. 40-50 cm i 1 cm średnicy. Od niej odchodzą nerwy rdzeniowe czuciowe i ruchowe. Substancja szara, odwrotnie niż w mózgu, znajduje się wewnątrz rdzenia. W górnej części rdzeń kręgowy przechodzi w rdzeń przedłużony.
Ochrona centralnego układu nerwowego:
Mózgowie i rdzeń kręgowy otoczone są 3 oponami (błonami). Przestrzeń między oponami wypełnia płyn mózgowo-rdzeniowy. Ma on znaczenie w odżywianiu tkanki nerwowej i stanowi ochronę przed wstrząsami.
| Układ obwodowy stanowią: | |
|---|---|
| nerwy czaszkowe | nerwy rdzeniowe |
| 12 par nerwów. Unerwiają one narządy zmysłów na głowie oraz mięśnie i gruczoły okolic głowy. Nerw błędny unerwia serce, narządy oddechowe, układ pokarmowy. | 31 par nerwów czuciowo-ruchowych. Unerwiają skórę, mięśnie, narządy wewnętrzne, układ naczyniowy. |
Nerw składa się z licznych wypustek komórek nerwowych, otoczonych wspólną otoczką łącznotkankową. W zależności od przewodzenia bodźca nerwy dzielimy na: czuciowe, ruchowe, czuciowo-ruchowe.
Podstawowym aktem czynnościowym układu nerwowego są odruchy. Wynikiem działania odruchów jest większość naszych czynności życiowych. Ważne są nie tylko odruchy kontrolujące tętno serca, ciśnienie krwi, oddychanie, ale również te, które chronią nas przed niebezpieczeństwem, bólem. Powstają one bez udziału naszej świadomości, czyli bez udziału kory mózgowej.
| Rodzaje odruchów | |
|---|---|
| bezwarunkowe - wrodzone: wykonywane bez udziału naszej woli, związane są z rdzeniem kręgowym i częściami podkorowymi mózgu, np. wydzielanie śliny, zwężanie źrenicy. | warunkowe - nabyte: powstają za pośrednictwem kory mózgowej, np. uczenie się, sposób zachowania. |
Każdy odruch powstaje pod wpływem bodźca działającego na receptory. Receptory odbierają informację i pobudzają odpowiednie nerwy czuciowe, które przewodzą impulsy do odpowiednich neuronów kojarzeniowych w rdzeniu kręgowym. Następnie pobudzenie zostaje przekazane neuronom ruchowym, biegnącym do narządu wykonawczego, czyli efektora. Jest to przebieg prostego łuku odruchowego.
Budowa układu autonomicznego:
Układ autonomiczny zbudowany jest ze:
- zwojów komórek nerwowych,
- splotów włókien nerwowych,
- pni współczulnych położonych po obu stronach kręgosłupa, na których występują zwoje współczulne.
Włókna nerwów autonomicznych są cieńsze od nerwów ruchowych lub czuciowych, nie posiadają też osłonki zewnętrznej. Sploty współczulne powstają ze zbiorowisk komórek nerwowych współczulnych oraz włókien współczulnych. Największy splot współczulny występuje w jamie brzusznej i nosi nazwę splotu trzewnego. Odchodzą od niego liczne nerwy regulujące czynności układu pokarmowego.
Działanie układu autonomicznego nie podlega kontroli świadomości, np.: oddychanie, trawienie, przemiana materii. Układ autonomiczny składa się z dwóch przeciwstawnych układów: współczulnego i przywspółczulnego.
Wzbudzenie układu współczulnego powoduje gotowość organizmu do działania. Wzbudzenie układu przywspółczulnego daje efekt przeciwny, czyli uspokajający organizm. Obie części mają swoje ośrodki w mózgu i rdzeniu kręgowym.
Sploty układu autonomicznego są utworzone zarówno przez włókna współczulne, jak i przywspółczulne, dzięki czemu każdy narząd unerwiony jest przez oba układy.
| Przykłady działania układu | |
|---|---|
| współczulnego | przywspółczulnego |
|
|
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.