Gawęda to gatunek prozy o swobodnej kompozycji i częstych zwrotach narratora do słuchaczy. Wzorem dla gawędy literackiej było ustne opowiadanie. Bywają także utwory poetyckie o cechach gawędy. Wiersz Wisławy Szymborskiej zalicza się do liryki patriotycznej.
Pierwszy wers utworu to teza, która organizuje jego treść, a pozostałe wersy pierwszej części są argumentami, uzasadniającymi ją. Teza brzmi: „Bez tej miłości można żyć”. Argumenty mają przede wszystkim postać metafor: „mieć serce suche jak orzeszek” (metafora i porównanie), „malutki los naparstkiem pić”, / na własną miarę znać nadzieję, / w mroku kryjówkę sobie uwić”. Metafory te obrazują życie człowieka, obojętnego na sprawy ojczyzny, nieangażującego się. Tak też można żyć. Będzie to jednak zwykła, szara, mała egzystencja z inną perspektywą patrzenia na świat.
W następnej części utworu podmiot liryczny przytacza rozbudowane, liczące wiele członów, porównanie ludzi niekochających ojczyzny do wypalonego okna, rozbitego szkła, rozwianego dymu oraz drzewa powalonego przez wiatr. Dla tego porównania charakterystyczny jest obraz bezpowrotnego zniszczenia, a użyte w nim epitety mają negatywną wartość uczuciową. Wchodząca w skład porównania metafora: „drzewo (...) powalone (...) już traci swe zielenie i już nie szumi w chórze lasu” przesądza los tych, którym ojczyzna jest obojętna. Tak, jak drzewo traci zieleń - symbol życia, nadziei, tak i oni przestają naprawdę żyć w społeczności.
Podmiot liryczny ujawnia się dopiero w części trzeciej, najważniejszej, w której przedstawia swą postawę wobec ojczyzny. Deklaruje: „nie będę powalonym drzewem”, „Nie będę jak zerwana nić”. Przytacza także główną myśl wiersza: „Można nie kochać cię - i żyć, / ale nie można owocować”. Słowa te są wykładnikiem niebanalnego rozwinięcia pojęcia patriotyzmu. Trzecia część wiersza rozpoczyna się apostrofą do ojczystej ziemi: „Ziemio ojczysta, ziemio jasna”.
Trzy pierwsze strofy stanowią całość kompozycyjną, kończącą się puentą, zawierającą przytoczoną powyżej główną myśl wiersza. Trzy pozostałe strofy nawiązują do korzeni naszej państwowości, tradycji oraz wybiegają myślą w przyszłość, której zarysów należy szukać już w przeszłości.
Wiersz kończy się puentą - metaforą, powtarzającą wcześniejsze deklaracje patriotyzmu podmiotu lirycznego: „Pierścienie świetlnych lat nad nami, / ziemia ojczysta pod stopami. / Nie będę ptakiem wypłoszonym / ani jak puste gniazdo po nim”.
Utwór został napisany wierszem sylabicznym, ośmio- i dziesięciozgłoskowcem z rymami krzyżowymi męskimi i żeńskimi, dzięki czemu jest bardzo rytmiczny.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.