Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Wydarzenia opisane w balladzie rozgrywają się w karczmie „Rzym”, wieczorem, prawdopodobnie w XVI w. (wg legendy).
pan Twardowski - legendarny szlachcic o imieniu Jan, który podpisując cyrograf z diabłem, zaprzedał mu swą duszę, aby móc korzystać z wszelkich przyjemności życia i posiąść umiejętność sztuki czarnoksięskiej, czyli stosowania czarów. Mickiewicz nawiązał do słynnej legendy krakowskiej o Janie Twardowskim, jednak w swej opowieści dodał wiele własnych elementów, m.in. wprowadził postać żony bohatera, pani Twardowskiej oraz motyw ucieczki diabła przez dziurkę od klucza. Legendarny czarnoksiężnik w balladzie został przedstawiony w momencie, kiedy diabeł przybył do karczmy Rzym po jego duszę (jest to końcowy fragment legendy).
Mefistofeles - chytry i przebiegły diabeł, który, zgodnie z podpisanym niegdyś na Łysej Górze cyrografem, przybył po duszę pana Twardowskiego. Tym razem nie udało mu się zwabić słynnego czarnoksiężnika do piekła.
pani Twardowska - postać wymyślona przez poetę, tytułowa bohaterka ballady i żona Twardowskiego. W utworze nie pojawia się w ogóle, dopiero w końcowym fragmencie pan Twardowski proponuje Mefistofelesowi, by ten zamieszkał z nią przez rok. Na te słowa diabeł ucieka. Jego zachowanie pozwala wysnuć wniosek, że pani Twardowska zdecydowanie nie mogła się podobać.
W balladzie występuje narracja trzecioosobowa, o wydarzeniach opowiada narrator wszechwiedzący. Pani Twardowska jest balladą.
Zapamiętaj!
Ballada - to utwór o charakterze epicko-lirycznym. Jest opowieścią o niezwykłych wydarzeniach, zaczerpniętych z ludowych podań i legend, a także ze źródeł historycznych. Ma ona cechy utworów, które należą do epiki (narrator, akcja, fabuła), liryki (liryczne opisy) i dramatu (dialogi). Taki zabieg sprawia, że balladę nazywa się gatunkiem synkretycznym.
1. Uczta w karczmie „Rzym”.
2. Zabawne wyczyny mistrza Twardowskiego.
3. Diabeł na dnie kielicha i jego żądanie związane z realizacją postanowienia zawartego w cyrografie.
4. Życzenia czarnoksiężnika, skierowane do Mefistofelesa:
a) wymurowanie gmachu z ziarenek orzecha i ożywienie godła karczmy,
b) propozycja kąpieli w wodzie święconej,
c) zamieszkanie z panią Twardowską.
5. Ucieczka diabła przez dziurkę od klucza.
Uwaga! W streszczeniu występują wymiennie określenia: pan Twardowski - szlachcic - czarnoksiężnik. Twardowski był szlachcicem, o czym świadczy jego strój (kontusz) i to, że diabeł powołuje się na słowo szlacheckie, jakie dał mu Twardowski.
Szlachcic - człowiek należący do stanu szlacheckiego.
Szlachta - w dawnej Polsce dzielono ludzi na trzy stany: chłopów, mieszczaństwo i szlachtę. Szlachta rządziła krajem, miała liczne przywileje i majątki.
Czarnoksiężnikiem nazywamy Twardowskiego, ponieważ potrafił czarować.
W karczmie „Rzym” trwa zabawa. Pan Twardowski popisuje się różnymi sztuczkami: żołnierzowi-samochwale „świsnął szablą koło ucha” i dzielny wojak stał się zającem; na adwokata zadzwonił sakiewką (woreczkiem z monetami) i adwokat zamienił się w kundla; szewcowi dał trzy prztyczki w nos, przystawił do głowy trzy rurki, „cmoknął: cmok!” i pół beczki wódki wypłynęło z głowy szewca.
Kpił sobie czarnoksiężnik z innych, tymczasem sam nie wiedział, co go czeka. Kiedy pił wódkę, z kieliszka wyskoczył diabeł - Mefistofeles. Przypomniał szlachcicowi, że przed siedmiu laty podpisał na Łysej Górze cyrograf, czyli umowę z szatanem, w której zapisał mu swą duszę. Za to czarty miały służyć Twardowskiemu przez dwa lata. Potem czarnoksiężnik powinien był jechać do Rzymu (stolicy Włoch), aby stamtąd mogły go porwać do piekła. Szlachcic przechytrzył jednak diabła, bo do Rzymu nie pojechał, ani się tam nawet nie wybierał. Wykorzystując fakt, że karczma nazywała się tak samo, jak stolica Włoch, Mefistofeles przyszedł upomnieć się o duszę Twardowskiego. Ten, zupełnie nie po szlachecku, chciał uciec. Ale diabeł złapał go za kontusz i odwołał się do honoru Twardowskiego. Chcąc nie chcąc, szlachcic musiał zostać.
Na szczęście przypomniał sobie, że w cyrografie zostały zapisane dodatkowe warunki: Mefistofeles musi spełnić trzy życzenia, zanim porwie jego duszę do piekła. Pierwsze życzenie Twardowskiego było skomplikowane. Rozkazał diabłu: a) ożywić konia namalowanego na szyldzie karczmy, b) ukręcić bicz z piasku, c) wybudować dom z ziarenek orzecha wysoki jak góry Karpaty, pokryć go strzechą (dachem) z bród żydowskich, strzechę podbić ziarenkami maku, w każde ziarenko wbić trzy ogromne gwoździe.
Czart świetnie się wywiązał z zadania.
Następnie Twardowski kazał mu wskoczyć do misy pełnej święconej wody. Mefistofeles bohatersko spełnił rozkaz. Wtedy szlachcic wpadł na iście szatański pomysł. Poprosił diabła, by pozostał z panią Twardowską tylko przez rok, kiedy on będzie mieszkał u Belzebuba (w piekle). Gdy Mefistofeles ujrzał panią Twardowską, przeraził się i uciekł przez dziurkę od klucza, zapominając o panu Twardowskim. W ten sposób szlachcicowi udało się uratować od ognia piekielnego.
Pisząc balladę Mickiewicz wykorzystał legendę o czarnoksiężniku Twardowskim, który przechytrzył nawet diabła. Pani Twardowska to utwór pełen zabawnych pomysłów opartych na kontraście, a czasami ironicznych. Żołnierz-samochwała zamienia się w zająca - symbol tchórzostwa (zając zwykle ratuje się z niebezpieczeństwa ucieczką). Adwokat okazuje się przekupny (przyjmuje łapówki); z szewca, który w dawnej Polsce uchodził za symbol pijaństwa, Twardowski wytacza pół beczki wódki. Biedny diabeł musi się wykąpać w święconej wodzie. Pani Twardowska samym swoim pojawieniem się sprawia, że diabeł, tracąc duszę Twardowskiego, ucieka. Narrator nie traktuje swej opowieści poważnie, pokpiwa sobie z bohaterów i daje czytelnikowi do zrozumienia, że to tylko żart.
W balladzie Pani Twardowska jest dwóch sprawców wydarzeń fantastycznych: pan Twardowski - czarnoksiężnik, i diabeł, sam będący postacią fantastyczną. Pan Twardowski zamienia żołnierza w zająca, adwokata w psa, z głowy szewca wytacza pół beczki wódki.
Pojawienie się diabła w kieliszku i jego następne czyny należą do świata fantastyki. Ożywienie namalowanego konia, utoczenie bicza z piasku, wybudowanie w krótkim czasie wymyślnego domu, kąpiel czarta w święconej wodzie - to wydarzenia nieprawdopodobne. Ucieczka diabła przez dziurkę od klucza na widok pani Twardowskiej jest tyleż niemożliwa, co zabawna. To właśnie humor ballady sprawia, że diabeł i wszystkie jego sprawki nie wydają się groźne, lecz śmieszne.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.