Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
W młodości A. Mickiewicz przebywał nad jeziorem Świteź, które znajduje się niedaleko Nowogródka (Białoruś). Poznał wtedy wiele ludowych legend, które przekazywali sobie mieszkańcy tamtejszych okolic. Poeta przekształcił te podania i stworzył własną wizję zasłyszanej legendy. Sam powołał do życia Świteziankę, która przypomina mitologiczną nimfę. Jej imię pochodzi od nazwy jeziora Świteź.
Nie można go ściśle określić. W tekście nie ma informacji, w jakiej epoce rozgrywają się wydarzenia, zapewne w odległej przeszłości. Dokładne sprecyzowane są jedynie: pora roku - „minęło lato, zżółkniały liście”, pora doby - „każdą noc prawie”.
Centralnym punktem jest w tej balladzie jezioro Świteź. Wokół niego znajdują się: puszcza, bagniste łąki, modrzew na dzikim brzegu, niebo i księżyc. Wody i podmokłe łąki są zalane światłem księżyca. Dalsza okolica ginie w ciemności.
strzelec - czuły na kobiece wdzięki, zapalczywy, płochy, niesłowny, niestały w uczuciach. Za zdradę zostaje surowo ukarany - ginie.
Świtezianka - występuje najpierw jako dziewczyna nieufna wobec mężczyzn, surowa i bezwzględna wobec zdrady. W drugiej części utworu okazuje się być nimfą z jeziora Świteź, nad którym spotykała się z młodym strzelcem. Tak długo go kusi, aż bohater ulega i ginie za zdradę.
Narrator Świtezianki nie jest skonkretyzowany (nie znamy jego nazwiska, przynależności do grupy społecznej). Prowadzi narracją trzecioosobową. Jest obserwatorem zdarzeń, próbuje je także komentować: „Ona mu z kosza daje maliny”, „Pewnie to jego kochanka”. Posiada ograniczoną wiedzę o świecie przedstawionym, co wyraża w stwierdzeniach: „pewnie”, „kim jest dziewczyna, ja nie wiem”.
Utwór ten jest balladą (def. patrz str. 37).
1. Spotkania kochanków nad brzegiem jeziora.
2. Obietnice zakochanego chłopaka.
3. Zniknięcie dziewczyny.
4. Uwodzicielska siła wodnej nimfy.
5. Rozpoznanie w nimfie kochanki.
6. Kara za niedotrzymanie przysięgi.
Brzeg jeziora Świteź jest miejscem spotkań dwojga kochanków: tajemniczej dziewczyny oraz młodzieńca, będącego myśliwym „w tutejszym borze”. Zakochany w dziewczynie chłopak wyznaje w pięknych słowach swe uczucia, deklaruje swą wierność i przywiązanie. Pragnie jak najszybszego ślubu, gdyż wtedy będzie z nią połączony na wieki. Dziewczyna jednak ze sceptycyzmem słucha wyznań kochanka, nie wierzy składanym obietnicom. Zarzuca chłopcu o słowiczym głosie „lisie zamiary”. Urażony młodzieniec chce rozwiać jej wątpliwości i na świadków swej przysięgi wierności wzywa wszystko, co najświętsze oraz moce piekielne. Dziewczyna przypomina swemu adoratorowi, co jej przed chwilą przysiągł i zostawia go samego. Myśliwy błądzi po lesie, szukając wszędzie swej ukochanej.
Nagle z wód jeziora wyłania się nimfa wodna. Jest bardzo piękna, wzalotnych pląsach kusi chłopca, by uległ jej wdziękom. Myśliwy waha się, jednak urok nimfy jest tak wielki, że nie może mu się oprzeć. Zapomina o przysiędze złożonej swojej dziewczynie. Gdy zbliża się do nimfy, rozpoznaje w niej swoją ukochaną. Znieważona zdradą kochanka mówi mu o strasznej karze za jego występek: będzie cierpieć bez końca okrutne męki. Jego ciało pochłonęło jezioro a dusza została zaklęta w modrzew, stojący na brzegu Świtezi, w miejscu dawnych spotkań z ukochaną.
Ballada kończy się morałem:
„(...) kto przysięgę naruszy,
Ach biada jemu, za życia biada!
I biada jego złej duszy!”
Temat utworu - wartość przyrzeczenia, przysięgi, kara za niedotrzymanie słowa - został zwięźle wyrażony przez dziewczynę w słowach mających formę nakazu:
„Bo kto przysięgę naruszy,
Ach biada jemu, za życia biada!
I biada jego złej duszy!”.
W tej balladzie Strzelec najpierw przysięga wierność dziewczynie, a potem ulega pięknej nimfie. Nie udaje mu się dotrzymać słowa. Zostaje za to ukarany - jego dusza musi się błąkać po ziemi i pokutować.
W balladzie występuje nastrój tajemniczości, grozy, niesamowitości. Został on osiągnięty przez opisy zjawisk przyrody i przeżyć bohaterów. Są to: światło księżyca oświetlające przestrzeń, ciemny bór, uczucie zagubienia i niepewności bohaterów, zmienność przyrody, tajemniczość jeziora.
Uzupełnieniem tego nastroju są fantastyczne postacie oraz przerażająca kara za wiarołomstwo: „Surowa ziemia ciało pochłonie,/ Oczy twe żwirem zagasną”.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.