Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Układ szkieletowy zbudowany jest z tkanki kostnej i chrzęstnej, które współpracując ze sobą tworzą:
- kości,
- chrząstki - zapobiegają ścieraniu się kości,
- więzadła - łączą kości i wzmacniają stawy.
Tkanka chrzęstna
Składa się z komórek chrzęstnych ułożonych w jamkach. Wokół jamek znajduje się substancja międzykomórkowa zawierająca wiele włókien kolagenowych. Chrząstka pełni różnorodne funkcje w organizmie, np.:
- ułatwia ruch kości w stawach (chrząstka na powierzchniach stawowych kości),
- umożliwia ruchy oddechowe klatki piersiowej (chrząstka żebrowa),
- w rozwoju zarodkowym tworzy szkielet zarodka,
- buduje małżowinę uszną,
- bierze udział artykulacji dźwięków (chrząstka krtani).
Tkanka kostna
Składa się z komórek kostnych położonych w jamkach kostnych połączonych ze sobą licznymi wypustkami, biegnącymi w kanalikach kostnych. Jamki kostne otoczone są substancją międzykomórkową, która składa się z: soli mineralnych - głównie fosforanu wapnia, węglanu wapnia oraz włókien kolagenowych. W całkowicie wykształconych kościach włókna tworzą tzw. blaszki kostne.
W jamie szpikowej i między beleczkami kostnymi w nasadach kości długich występuje szpik kostny. Produkuje on niektóre elementy krwi. Szpik kostny może być czerwony lub żółty. Jego barwa jest uzależniona od zawartości kropelek tłuszczu. Na powierzchni kości znajduje się okostna. Zawiera ona naczynia krwionośne i komórki kościotwórcze, które w przypadku złamania przyczyniają się do regeneracji kości, wytwarzając kostninę. W szkielecie małych dzieci występuje dużo elementów chrzęstnych, które powoli ulegają kostnieniu, czyli nasyceniu substancji międzykomórkowej w tkance kostnej solami mineralnymi i tworzeniu się komórek kostnych w miejsce komórek chrzęstnych. Proces ten zostaje ukończony około 25 roku życia. Żywa kość ulega ciągłej przebudowie, czyli niszczone są stare i tworzone są nowe komórki. W starszym wieku zbyt mała ilość wapnia w organizmie powoduje uwalnianie tego pierwiastka z kości, przez co stają się one kruche i łamliwe. Na złamania narażone są kości miednicy, kręgosłupa i szyjka kości udowej. Jest to choroba zwana rzeszotowieniem kości, czyli osteoporozą. Występuje ona częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Skład chemiczny kości:
Szkielet człowieka możemy podzielić na dwie podstawowe części: szkielet osiowy oraz szkielet obwodowy.
Szkielet osiowy tworzą:
a) kości czaszki,
b) kości kręgosłupa,
c) kości klatki piersiowej.
Na szkielet obwodowy składają się:
a) kości obręczy kończyn (barkowej i miednicznej),
b) kości kończyn (kończyny górnej i kończyny dolnej).
Budowa szkieletu osiowego
Czaszka
a) osłania mózgowie,
b) nadaje kształt twarzy,
c) mieszczą się w niej narządy zmysłów i narząd żucia.
Kości mózgoczaszki u płodu są połączone za pomocą błoniastej tkanki zwanej ciemiączkiem. Największe ciemiączko czołowe łączy kości ciemieniowe z czołowymi. Ciemiączko ułatwia poród oraz rozrastanie się mózgu i czaszki. Zarastanie ciemiączek następuje w drugim roku życia.
Wewnątrz kości czołowej znajdują się puste przestrzenie, zwane zatokami czołowymi, połączone z jamą nosową. Od dołu czaszki, w kości potylicznej, występuje otwór potyliczny wielki, umożliwiający połączenie mózgowia z rdzeniem kręgowym. Po obu jego stronach znajdują się kłykcie kości potylicznej. Są to wyrostki połączone z powierzchniami stawowymi pierwszego kręgu szyjnego, zwanego atlasem, czyli dźwigaczem.
Czy wiesz, że:
Najmniejsze kości twojego organizmu to kostki słuchowe znajdujące się w uchu środkowym.
Kręgosłup
a) główna oś i podpora ciała,
b) ochrona dla rdzenia kręgowego.
Kręgosłup składa się z pięciu odcinków, zawierających łącznie 33 lub 34 kręgi:
a) odcinek szyjny: 7 kręgów,
b) odcinek piersiowy: 12 kręgów,
c) odcinek lędźwiowy: 5 kręgów,
d) odcinek krzyżowy: 5 kręgów,
e) odcinek ogonowy (guziczny): 4 lub 5 kręgów.
Kręgi w kręgosłupie poukładane są jeden na drugim. Różnią się między sobą wielkością oraz kształtem wyrostków. Kręgosłup stanowi podporę naszego ciała, dlatego kręgi z jego niższych partii mają coraz masywniejszą budowę. Kręgi piersiowe są większe i silniej zbudowane niż kręgi szyjne; lędźwiowe odznaczają się masywniejszą budową i większymi rozmiarami niż piersiowe; krzyżowe zaś zrastają się w jedną kość krzyżową, która lepiej spełnia swoje zadanie dźwigania ciężaru tułowia.
Między każdą parą sąsiadujących kręgów znajduje się elastyczny krążek, zbudowany z tkanki chrzęstnej, zwany dyskiem. Dzięki temu kręgosłup jest giętki i elastyczny. Kręgosłup ma naturalne krzywizny, mówimy, że jest podwójnie esowato wygięty. Dzięki tym krzywiznom kręgosłup jest stabilny i wytrzymały - doskonale spełnia rolę osi i podpory naszego ciała.
Typowy kręg zbudowany jest z części podstawowej zwanej trzonem, do którego przyrasta od strony grzbietowej pierścień kostny, czyli łuk kręgowy, otaczający i zabezpieczający biegnący wewnątrz rdzeń kręgowy, będący częścią układu nerwowego.
Pierwszy kręg szyjny, zwany atlasem (dźwigaczem) i drugi w części szyjnej, zwany obrotnikiem, mają odmienną budowę. Kręg pierwszy nie ma trzonu, na jego miejsce wchodzi tak zwany ząb umieszczony na trzonie drugiego kręgu szyjnego (obrotnika). Taka budowa kręgów umożliwia ruchy głową.
Klatka piersiowa
a) ochrona płuc, serca, przełyku;
b) jej ruchy umożliwiają zmianę objętości płuc (wdech i wydech).
Budowa klatki piersiowej:
- 12 kręgów piersiowych,
- 12 par żeber,
- mostek.
Tylko siedem par żeber jest bezpośrednio połączonych z mostkiem, są to żebra właściwe. Trzy pary następnych żeber, przyczepione do chrząstki żebra siódmego, nazywamy żebrami rzekomymi. Dwa następne to żebra wolne, kończące się swobodnie w mięśniach ściany brzucha.
Budowa szkieletu obwodowego
Szkielet obręczy i kończyn
Obręcz kończyny górnej (pas barkowy) łączy kończynę górną ze szkieletem osiowym. Składa się z dwóch łopatek i dwóch obojczyków. Łopatki położone są z tyłu po obu stronach kręgosłupa. Obojczyki stanowią połączenie między mostkiem a łopatkami.
Dzięki budowie obręczy kończyny dolnej (miednicy) możemy zachowywać postawę pionową. Obręcz miedniczna jest złożona z trzech par kości: kości biodrowych, kości łonowych, kości kulszowych.
Rodzaje połączeń kości:
Zapamiętaj!
Stawy - to inaczej ruchome połączenia kości.
Powierzchnie stykających się w stawie kości są pokryte gładką chrząstką, zapobiegającą ich ścieraniu się. Każdy staw otoczony jest z zewnątrz torebką stawową, stanowiącą ochronę i zabezpieczenie stawu. Torebka wydziela do wnętrza śliską maź, która zwilża powierzchnię stawową kości, w celu zmniejszenia tarcia. Dodatkowym zabezpieczeniem stawu są więzadła, czyli silne pasma tkanki łącznej włóknistej.
W utworzeniu stawu mogą brać udział dwie lub więcej kości. Wyróżniamy więc stawy proste zbudowane z dwóch kości, np. ramienny, oraz stawy złożone zbudowane z trzech lub więcej kości, np.: staw łokciowy, kolanowy.
Podział stawów
W zależności od wykonywanych ruchów i ukształtowania powierzchni stawowych wyróżniamy stawy:
- zawiasowy - możliwość ruchów tylko w jednej płaszczyźnie, np.: ruchy zginania i prostowania w stawie łokciowym;
- siodełkowy - możliwe są ruchy w dwóch płaszczyznach, np.: przeciwstawny ruch kciuka;
- kulisty - możliwe ruchy we wszystkich kierunkach, np.: staw barkowy.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
.jpg)
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.