Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Pan Tomasz - zamożny stary kawaler, prawnik, miłośnik sztuki, wróg katarynek, którego odmieniło nieszczęście obcego dziecka (główny bohater noweli).
Niewidoma dziewczynka - kilkuletnia sąsiadka pana Tomasza; mizerna i smutna. Mieszka z matką i jej przyjaciółką w oficynie kamienicy.
Stróż (dozorca domu) - pan Tomasz powierzył mu odpowiedzialne zadanie niewpuszczania kataryniarzy na podwórze.
Czas akcji: koniec XIX w.
Miejsce akcji: Warszawa, kamienica przy ul. Miodowej, a ściślej: ciemne, ponure podwórko - „studnia”.
1. Tryb życia pana Tomasza.
2. Niechęć do kataryniarzy.
3. Zauważenie kalectwa dziewczynki.
4. Przyjście kataryniarza.
5. Radość dziecka.
6. Zmiana postawy pana Tomasza.
Pan Tomasz znany jest powszechnie jako wzięty adwokat i miłośnik sztuki. Jest właścicielem galerii obrazów, która budzi zachwyt. Nie stroni od kobiet, ale pomimo upływających lat zwleka z ożenkiem. Tego estetę drażni wszystko, co pospolite, tandetne. Unika zatłoczonych miejsc, hałasu. Szczególnie nienawidzi kataryniarzy i ich jarmarcznej muzyki. Raz ktoś złośliwy wysłał mu pod okno dwóch kataryniarzy. Pana Tomasza tak to zdenerwowało, że wyzwał dowcipnisia na pojedynek - sprawę zakończył sąd honorowy. Zdesperowany adwokat zdecydował się płacić stróżowi kamienicy za to, by nie wpuszczał na podwórko kataryniarzy.
W ubogim mieszkaniu naprzeciwko okien pana Tomasza mieszkają dwie panie z ośmioletnią dziewczynką. Jedna z pań zajmuje się szyciem, druga na maszynie wyrabia pończochy i kaftaniki na sprze daż. Pan Tomasz często obserwuje przez okno życie sąsiadek i smutne, samotne dziecko. Pewnego dnia, gdy mała długo wpatrywała się w słońce, zorientował się, że dziecko jest niewidome, co wzbudziło jego współczucie.
Okazało się, że dziewczynka straciła wzrok w wieku sześciu lat wskutek choroby. Od tego czasu „uwaga jej skierowała się na zmysł dotyku, powonienia i słuchu. Zjawiska odległe oddziaływały na nią tylko przez słuch. Przysłuchiwała się więc po całych dniach”. Jej matka nie mogła sobie pozwolić na wizytę u lekarza i zasięgnięcie jego rady.
Pewnego dnia, ku swemu zdziwieniu i rozdrażnieniu, pan Tomasz usłyszał znienawidzony dźwięk katarynki. W porywie gniewu wyjrzał przez okno. Zamierzał wezwać stróża, by natychmiast wyrzucił kataryniarza, ale to, co zobaczył, spowodowało nagłą zmianę zamysłów. Pan Tomasz ujrzał uśmiechniętą, szczęśliwą dziewczynkę. Odtąd jego postępowanie zupełnie się zmieniło. Natychmiast wezwał stróża i zapłacił mu za to, aby odtąd zawsze wpuszczał na podwórko kataryniarzy.
Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy zastanowić się, jaką rolę pełni katarynka w utworze. Panu Tomaszowi muzyka katarynki sprawia ogromną przykrość. Mecenas uważa, że „kataryniarze są rabusie” okradający muzykę z jej płynności, melodyjności, „z duszy”. Ubogie dźwięki wywołują gniew i złość adwokata. Miłośnik piękna cierpi, słysząc okaleczoną melodię.
Dla niewidomej dziewczynki katarynka jest jedyną radością w jej smutnym, pozbawionym wrażeń życiu. (Musisz pamiętać, że były to czasy bez radia czy magnetofonu - jeszcze ich nie wynaleziono!). Muzyka wywołuje uśmiech na mizernej buzi dziecka, które tańczy i klaszcze w ręce.
Dzięki katarynce mecenas zainteresował się losem ociemniałej. W ten sposób splotły się dzieje dwóch osób. Muzyka, której nie znosił, wywołała pozytywną zmianę u samotnego człowieka. Zrozumiał, że to, co dla niego jest źródłem przykrości, komuś innemu może sprawić przyjemność. Wzruszony nieszczęściem dziewczynki, postanowił jej pomóc.
Nowela nosi tytuł Katarynka, ponieważ ten instrument pełni w niej istotną rolę: jest symbolem uczuć, łączy losy dwóch osób, przyczynia się do rozwoju wydarzeń.
Przyjrzyjmy się, jak zbudowana jest nowela Bolesława Prusa. Najpierw otrzymujemy szczegółową historię i charakterystykę pana Tomasza. Dowiadujemy się, że jest z wykształcenia prawnikiem, bardzo bogatym starym kawalerem, wielkim miłośnikiem sztuki (estetą), człowiekiem dbającym przede wszystkim o swą własną wygodę i przyjemności (egoistą). Nie ożenił się nigdy, bo żadna z panien nie mogła spełnić jego wygórowanych wymagań. Wiemy, że żyje samotnie w luksusowym mieszkaniu, a spokój mecenasa zakłócają tylko katarynki, od czasu do czasu grające na podwórku. Potem zapoznajemy się z sytuacją niewidomej dziewczynki. Dziecko mieszka z matką i „panią” w skromnym lokalu w oficynie kamienicy. Sprowadziło się tam niedawno. Jest niewidome - straciło wzrok po ciężkiej chorobie. Kobiety, zajęte przez cały dzień ciężką pracą (szyciem), nie mają czasu, aby zająć się dziewczynką. Smutna i osowiała całymi dniami rozbiera i ubiera jedyną lalkę lub siedzi w oknie. Pan Tomasz obserwuje ją ze swego gabinetu i bardzo jej współczuje.
Dopiero teraz, po wyczerpującej prezentacji bohaterów, coś zaczyna się dziać w ciasnej przestrzeni podwórka.
Losy mecenasa i losy dziecka splatają się ze sobą, tworząc punkt kulminacyjny noweli: „Pan Tomasz, widząc radość dziewczynki, nie przegania kataryniarza z podwórza, a nawet rzuca mu pieniądze”. Po punkcie kulminacyjnym przychodzi czas na puentę, czyli zaskakujące zakończenie utworu: mecenas każe stróżowi wpuszczać kataryniarzy, a sam przegląda listę lekarzy okulistów. Postanawia, że pomoże dziecku.
I w tym najciekawszym momencie nowela się urywa. Pozostają pytania: czy mecenas naprawdę zainteresował się losem dziewczynki, czy to tylko chwilowy kaprys? Czy dziewczynka odzyska wzrok? A jeżeli nie - czy adwokat zaopiekuje się niewidomą?
Takie „zawieszenie” losów bohaterów, pozostawienie ich bez rozwiązania jest cechą charakterystyczną noweli. Dzięki niemu autor nawiązuje kontakt z czytelnikiem - zmusza go do przeżywania pewnych uczuć (w tym wypadku - niepokoju, współczucia) i do myślenia o problemie, który przedstawił w utworze. Wstrząsa sumieniem czytelnika, a o to mu chodziło.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.