Reported Speech (mowa zależna)

Reported Speech (mowa zależna)

Poniżej omówimy mowę zależną w dużym zarysie, gdyż uwzględnienie sytuacji szczegółowych oraz niuansów przekracza ramy niniejszego opracowania. Szczegóły można znaleźć w podręcznikach gramatyki.

Jeśli chcemy przekazać, co dana osoba powiedziała, możemy albo

⇒ dokładnie przytoczyć jej słowa (Direct Speech)

He said, 'I have bought a new car.' (Powiedział: „Kupiłem nowy samochód”.)

⇒ albo podać znaczenie wypowiedzianego przez nią zdania, uwagi, wypowiedzi, nie przytaczając dokładnie wypowiedzianych słów - czyli zastosować mowę zależną (Reported Speech, Indirect Speech).

He said that he had bought a new car. (Powiedział, że kupił nowy samochód.)

Zazwyczaj trzeba dokonać pewnych zmian, dotyczących czasów, zaimków osobowych, zaimków dzierżawczych, określników czasu i miejsca itd.

Zdania twierdzące

⇒ Mowę zależną wprowadza często czasownik w czasie teraźniejszym, np. say

He says that... (Mówi, że...)

kiedy relacjonujemy toczącą się rozmowę, treść czytanego listu, instrukcji itd.

I'm going to visit you in half an hour's time. (Odwiedzę was za pół godziny.)

He says that he is going to visit us in half an hour's time.

(Mówi, że odwiedzi nas za pół godziny.)

i wtedy nie ma większego problemu z użyciem tej formy gramatycznej.

(Po czasownikach say i tell nie musimy stosować spójnika that).

He says he is going to visit us.

⇒ Trudniej jest, gdy mowa zależna wprowadzona jest przez czasownik w czasie przeszłym.

Czas teraźniejszy, użyty w mowie bezpośredniej, w mowie zależnej, czyli w tym relacjonowanym zdaniu, należy zmienić na odpowiadający mu czas przeszły. Poniżej podane są zmiany dotyczące czasów i form gramatycznych.

⇒ Ale uwaga: czasy przeszłe niekiedy pozostają nie zmienione.

Często bez zmian pozostawia się czasy przeszłe w mowie codziennej.

He said, 'I talked to her on Wednesday.'

He said he talked to her on Wednesday.

|He said he had talked to her on Wednesday.|

Past Continuous, jeśli opisuje czynność nie dokończoną, pozostaje najczęściej bez zmian.

'When I came in they were having dinner.' he said.

He said that when he came in they were having dinner.

Jeśli czas przeszły użyty jest w zdaniu czasowym (time clause), rozpoczynającym się od when, w mowie zależnej nie zmienia się go na Past Perfect; czasownik w drugiej części zdania może pozostać bez zmian albo można go zmienić na formę Past Perfect.

'When we studied in Warsaw we often saw famous people there,' he said.

He said that when they studied in Warsaw they often saw / had seen famous people there.

Jeśli czas przeszły użyty jest do opisania stanu wciąż aktualnego w momencie, o którym mowa, nie zmieniamy go w mowie zależnej

He said, 'I refused to pay for the job because the TV-set was still out of order.'

He said that he had refused to pay for the job because the TV-set was still out of order.

Czasy użyte w trybie łączącym (Subjunctive), następującym po wish, would rather i it is time pozostają bez zmian

He said, 'I wish I had more free time.'

He said he wished he had more free time.

She said, 'I'd rather he left me alone.'

She said she'd rather he left her alone.

He said, ' It's time we started revising.'

He said that it was time they started revising.

Zwrot had better + bezokolicznik pozostaje bez zmian (chyba że wprowadzimy czasownik advise)

He said, 'You'd better have a rest.'

He said that I'd better have a rest.

(He advised me to have a rest.)

Zdania w II i III okresie warunkowym pozostają bez zmian

He said, 'If I had more money I would leave the job.'

He said that if he had more money he would leave the job.

She said, ‘If he had listened he would have understood’.

She said that if he had listened he would have understood.

might pozostaje bez zmian

He said, 'She might arrive soon.'

He said that she might arrive soon.

ale jeżeli użyte jest w formie prośby, możemy wprowadzić czasownik ask

He said, 'You might get me something to drink.'

He asked her to get him something to drink.

should / ought to, użyte w zobowiązaniach lub przypuszczeniach, pozostają bez zmian

He said, 'They should prohibit drinking outdoors.'

He said that they should prohibit drinking outdoors.

He said, ' She ought to arrive soon.'

He said that she ought to arrive soon.

jeśli są one użyte do wyrażenia rady, można je oddać stosując czasownik advise

He said, 'You should have a rest.'

He advised me to have a rest.

would w zdaniach twierdzących nie zmienia się

He said, 'I would like to help her.'

He said that he would like to help her.

nie zmienia się również wyrażenie used to

He said, 'I used to work in a bank.'

He said that he used to work in a bank.

could użyte dla wyrażenia zdolności do zrobienia czegoś może pozostać bez zmian

He said, 'I could read when I was three.'

He said that he could read when he was three.

could użyte w znaczeniu pozwolenia (np. w okresie warunkowym) również może zostać nie zmienione

He said, 'You could go if you did your homework.'

He said that I could go if I did my homework.

⇒ Zaimki osobowe oraz dzierżawcze zazwyczaj ulegają zmianie na trzecią osobę, chyba że relacjonowane są słowa samego rozmówcy

He said, 'I've lost my watch.'

He said that he had lost his watch.

ale

I said, 'I've lost my watch.'

I said that I had lost my watch.

I, you zamienia się na he, she

We, you zamienia się na they

⇒ Zaimki wskazujące this i these

this, jeśli użyte jest w określeniach czasu, zamienia się na that

He said, 'Betty is taking the exam this month.'

He said that she was taking the exam that month.

Jeśli this i these użyte są jako zaimki wskazujące, zazwyczaj zamieniamy je na the

He said, 'I bought this shirt/these shirts in Warsaw.

He said that he had bought the shirt/shirts in Warsaw.

this i these użyte jako zaimki, po których nie następuje rzeczownik, mogą stać się it, they/them:

He said, 'I'll show this to John.'

He said that he would show it to John.

John showed me two knives. He said, 'I found these in Jim's drawer.'

John showed me two knives and told me that he had found them in Jim's drawer.

⇒ Określniki czasu w mowie zależnej zazwyczaj podlegają następującym zmianom:

here można zamienić na there, pod warunkiem jednak, że będzie wiadomo, o jakie miejsce chodzi.

⇒ Nie trzeba chyba dodawać, że oprócz czasowników say i tell do wprowadzenia mowy zależnej można użyć wielu innych, np. agree (zgodzić się), refuse (odmówić), offer (zaproponować), promise (obiecać), threaten (zagrozić), accuse (oskarżyć), admit (przyznawać), apologize (przeprosić), answer (odpowiedzieć),

deny (odmówić), explain (wytłumaczyć), reply (odpowiedzieć) i wielu innych w zależności od opisywanej sytuacji

⇒ Polecenia, prośby, rady w mowie zależnej wyrażamy stosując czasownik oznaczający polecenie, prośbę, radę + dopełnienie + bezokolicznik

'Hurry up, Bill.'

Tom told Bill to hurry up.

Do czasowników takich należą, m.in.: advise (poradzić), ask (spytać), command (rozkazać), order (rozkazać), recommend (polecić), request (poprosić), tell (powiedzieć), warn (ostrzec).

⇒ Polecenia, rozkazy, prośby, rady w zdaniach przeczących wyrażamy, stosując odpowiedni czasownik + dopełnienie + not + bezokolicznik

'Don't go away too far.'

The mother told the boys not to go away too far.

⇒ Zwrot let's (not) w mowie zależnej zamieniamy na czasownik wprowadzający suggest

'Let's go to the cinema.'

He suggested going to the cinema. /He suggested that we should go to the cinema./

'Let's not go to school today.'

He suggested not going to school that day. /He suggested that we should not go to school that day./

⇒ must użyte do wyrażenia przypuszczenia, stałego zakazu lub nakazu oraz zamiaru pozostaje bez zmian

'It must be the postman.'

He said that it must be the postman.

must użyte do wyrażenia konieczności może pozostać bez zmian lub można je zmienić na had to albo would have to

'We must come back home.'

He said that they must come back home. /He said that they had to come back home./

⇒ mustn't w mowie zależnej zazwyczaj pozostaje bez zmian

'You mustn't treat me this way.'

She said that I mustn't treat her that way.

⇒ needn't w mowie zależnej zazwyczaj pozostaje bez zmian

'You needn't go now.'

He said that they needn't go then.

Zdania pytające

Kiedy chcemy zmienić pytanie zadane bezpośrednio na pytanie w mowie zależnej, musimy wykonać kilka zmian.

Czasy, zaimki osobowe, zaimki dzierżawcze, zaimki wskazujące, przysłówki miejsca i czasu podlegają zmianom opisanym przy omawianiu zdań twierdzących.

Forma zdania pytającego zostaje zmieniona na formę zdania twierdzącego (bez szyku przestawnego); pytajnika nie stosujemy.

What are you looking for?

He asked me what I was looking for.

⇒ Jeśli pytanie bezpośrednio zadane zaczyna się od słówka pytającego (who, what, where, when, how, why, which), w mowie zależnej należy je powtórzyć.

'Who are you waiting for?'

He asked who I was waiting for.

⇒ Jeśli nie ma takiego słówka pytającego, należy użyć if albo whether

'Are you going to help her?'

He asked me if I was going to help her.

⇒ Pytania rozpoczynające się od Shall I / we, zamieniamy na should + bezokolicznik, jeśli oznaczają prośbę o radę, czy wskazówkę

'What shall I do with this knife?'

He asked what he should do with the knife.

można zrelacjonować czasownikiem offer, jeśli oznaczają propozycję,

'Shall I bring you something to drink?'

He offered to bring me something to drink.

można je zastąpić czasownikiem suggest, jeśli oznaczają sugestię,

'Shall we go to the cinema tonight?'

He suggested going to the cinema that evening.

Uwaga

Należy zawsze pamiętać, aby nie zamieniać automatycznie czasów, zaimków i określników miejsca i czasu. Trzeba zawsze mieć na uwadze, poza poprawnością gramatyczną, sens zdania oraz jego klarowność.