Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Biblia, czyli Pismo Święte, obejmująca Stary i Nowy Testament, uważana jest przez judaizm i chrześcijaństwo za księgę objawioną, natchnioną przez Boga. Stary Testament stanowi dla Żydów świadectwo Przymierza, jakie Stwórca zawarł z narodem wybranym i jest równocześnie zapowiedzią nadejścia Mesjasza, który przyniesie zbawienie ludowi izraelskiemu i przywróci mu wolność polityczną. Dla chrześcijaństwa Nowy Testament to symbol Nowego Przymierza Boga z człowiekiem i dowód na to, iż prawdziwym Mesjaszem i Zbawicielem jest Chrystus.
Słowo Biblia pochodzi od greckiego wyrazu biblion, oznaczającego pismo, książkę, zwój papirusu. Liczba mnoga wyrazu biblia to księgi. Słowo „testament” wywodzi się z łaciny (testamentum), a pierwotnie z języka hebrajskiego i oznacza przymierze.
Proces powstawania Starego Testamentu trwał wiele wieków - od XIII do I w. p.n.e. Zanim powstały księgi Pisma św., treści religijne uważane za Objawienie Boże przekazywano ustnie, z dokładnością znamienną dla kultur pierwotnych. Tradycja ustna obejmowała nieraz kilka stuleci, np. Pięcioksiąg Mojżesza spisany w VI-V w. p.n.e. sięga wieku XIII p.n.e. Oryginał Biblii (autograf) zaginął, istniejące wersje oparte są na: Septuagincie, będącej tłumaczeniem na język grecki, pochodzącej z III w. p.n.e., i Masorze, pierwotnie ustnych, a następnie między IV a X wiekiem spisanych komentarzach do hebrajskiego tekstu Biblii.
Nowy Testament powstał między I a połową II wieku n.e. Apokalipsa św. Jana pisana była prawdopodobnie między 93 a 96 rokiem. Zachowane manuskrypty Nowego Testamentu pochodzą z III i IV wieku.
Biblia pisana była w trzech językach. Teksty Starego Testamentu powstały w języku hebrajskim (najstarsza część), aramejskim, a niektóre partie w hellenistycznej grece. Nowy Testament pisany był prawie w całości greką z wyjątkiem Ewangelii św. Mateusza, która prawdopodobnie została napisana w języku aramejskim.
Stary Testament pisany był przez wielu autorów, niejednokrotnie anonimowych, należących do różnych pokoleń. Ustalenie autorstwa komplikuje dodatkowo nawarstwianie się różnych wersji tego samego tekstu oraz liczne uzupełnienia poczynione przez redaktorów i skrybów. Badania naukowe podważały prawdziwość ustalonego przez wielowiekową tradycję autorstwa poszczególnych ksiąg. Tradycyjnie za twórców Pięcioksięgu uznawano proroka Mojżesza i Jozuego, królowi Dawidowi przypisywano autorstwo Psalmów, zaś królowi Salomonowi - Pieśń nad Pieśniami i Przypowieści. Poszczególnych autorów łączono więc z problematyką tekstów - Mojżesza z księgami Prawa, Salomona z tekstami tzw. mądrościowymi a Dawida z hymnami i psalmami.
Autorami Nowego Testamentu byli ludzie należący mniej więcej do tego samego pokolenia, świadkowie działalności Jezusa, jego uczniowie. Życie i naukę Chrystusa zapisali w swoich Ewangeliach święci: Mateusz, Marek, Łukasz oraz Jan, którego wersja różni się od poprzednich. Twórcą Apokalipsy był św. Jan, zaś Listów Apostolskich - św. Paweł, Jakub, Piotr, Jan i Juda. Dzieje Apostolskie spisał św. Łukasz.
Biblia dzieli się na Stary i Nowy Testament. W skład Starego Testamentu wchodzi 46 ksiąg zgrupowanych w czterech częściach:
- Pięcioksiąg (z gr. Pentateuch), tzw. Tora (hebr.), czyli Prawo, obejmująca księgi: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańską, Liczb, Powtórzonego Prawa. Tora jest jednym z najstarszych zabytków literackich. Zapisana została na wyprawionym skórzanym zwoju, nawijanym na drążki.
- Prorocy - obejmuje 21 ksiąg.
- Pisma - składające się z 13 ksiąg.
- pozostałe siedem ksiąg judaizmu uznaje się za Apokryfy.
Najbardziej znane, poza Torą, księgi to: Księga Hioba, Księga Psalmów, Księga Koheleta, Pieśń nad Pieśniami.
Według kanonu katolickiego księgi Starego Testamentu dzielą się na: historyczne (np. Rodzaju, Wyjścia, Królewska, Judyty, Estery); prorockie (np. Jeremiasza, Izajasza itd.) i dydaktyczne (np. Koheleta, Hioba, Przysłów).
Nowy Testament obejmuje 27 ksiąg; katolicyzm dzieli je, podobnie jak Stary Testament, na trzy grupy:
- księgi historyczne, w skład których wchodzą 4 Ewangelie oraz Dzieje Apostolskie;
- księgi dydaktyczne, obejmujące Listy św. Pawła i listy innych apostołów;
- księga prorocka, czyli Apokalipsa (Objawienie) św. Jana.
Najdawniejszy przekład Biblii, stanowiący podstawę powszechnie znanej wersji Pisma Św. to Septuaginta. Tłumaczenie rozpoczęto w środowisku aleksandryjskim w III w. p.n.e., a zakończono na początku naszej ery. Septuaginta to przekład Starego Testamentu z języków hebrajskiego i aramejskiego na grecki. Chrześcijaństwo korzystało z tego przekładu do VII wieku.
W Kościele rzymskokatolickim za obowiązujący uznano przekład łaciński, dokonany z hebrajskiego na polecenie papieża Damazego przez św. Hieronima między 366 a 384 rokiem. Dekret soboru trydenckiego z 1546 roku uznał to tłumaczenie za oficjalny tekst Pisma św. Przekład św. Hieronima, noszący nazwę Wulgata (z łac. vulgata editio oznacza popularne, ludowe wydanie), wielokrotnie przekształcany z polecenia papieży, jest tłumaczeniem dosyć dowolnym, o znacznej wartości literackiej. Wulgata stała się tekstem wyjściowym dla późniejszych tłumaczeń Biblii. Zwłaszcza ruchy reformacyjne z XV i XVI wieku przyczyniły się do wielkiego wzrostu zainteresowania Biblią i powstania tłumaczeń w językach narodowych. Sprzyjało to tym samym rozwojowi piśmiennictwa narodowego.
W literaturze staropolskiej powstawały przekłady zarówno fragmentów, jak i całości Pisma św. Najważniejsze, katolickie to:
- Biblia Królowej Zofii - tzw. Biblia szaroszpatacka (nazwa od węgierskiej miejscowości Sarospatak, w której odnaleziono część przekładu). Stanowi ona jeden z najważniejszych zabytków piśmiennictwa polskiego, a przekład Starego Testamentu z języka czeskiego na polski wykonany został w XV wieku dla czwartej żony Władysława Jagiełły.
- Biblia Leopolity - tzw. szarffenbergowska, pochodząca z XVI wieku. Przekładu, prawdopodobnie w oparciu o Wulgatę, dokonał ksiądz Jan Leopolita (Jan Nicz) ze Lwowa.
- Biblia Wujka - tłumaczenie jezuity Jakuba Wujka, który w 1593 roku przełożył Nowy Testament, a w 1599 roku całość. Wydana pośmiertnie.
Do najbardziej znanych polskich przekładów innowierczych należą:
- Biblia brzeska, czyli radziwiłłowska - przekład kalwiński z XVI wieku.
- Biblia nieświeska - XVI-wieczny przekład ariański.
- Biblia gdańska - protestanckie tłumaczenie z XVII wieku.
Jeden z nowszych, pochodzący z 1965 roku, przekład Biblii, dokonany z inicjatywy zakonu benedyktynów z Tyńca, nosi nazwę Biblii Tysiąclecia. Jest to tłumaczenie z języków oryginalnych.
Biblia jako Pismo Św. odczytywana jest przede wszystkim w wymiarze sacrum jako Księga Objawiona. Dla judaizmu i chrześcijaństwa stanowi formę Przymierza, jakie Bóg zawarł z człowiekiem. Jednocześnie Biblia w wymiarze profanum (świeckim) stanowi źródło kultury europejskiej i to zarówno w sferze moralności, jak i twórczości. Biblia jest także dziełem historycznym, opisującym dzieje Izraela.
Współczesny człowiek zawdzięcza Biblii nowożytne poczucie czasu i historii. Cykliczny czas kultury starożytnej zastąpiony został w Piśmie Św. czasem linearnym, zmierzającym do Boga. Zasady etyki i moralności obowiązujące współcześnie również wywodzą się z Biblii. Stamtąd pochodzą: rozumienie godności człowieka i wzorce osobowe, a także pojęcie dobra i zła. Twórcy różnych epok literackich wykorzystywali i przetwarzali wątki, motywy i postaci biblijne, i posługiwali się gatunkami literackimi wyrosłymi z Biblii. Poprzez literaturę do języka potocznego weszło wiele zwrotów biblijnych używanych powszechnie, takich jak: „Sodoma i Gomora”, „wieża Babel”, „hiobowe wieści”, „owoc zakazany”, „trąby jerychońskie”, „wdowi grosz” i wiele innych. Doceniając wagę Biblii w rozwoju kultury, sztuki i moralności człowieka, nie można zapomnieć, iż jest ona przede wszystkim Księgą Objawioną, o wymiarze sakralnym, czyli świętym.
Biblia pisana była na przestrzeni wielu wieków przez różnych autorów. Jest dla Żydów i chrześcijan dziełem świętym, objawionym przez Boga. Z tego względu trudno jest odnieść jej teksty do konkretnych rodzajów i gatunków, ustalonych przez tradycję literacką. Według współczesnej biblistyki gatunki biblijne przypisuje się określonym grupom tekstów: historycznym, dydaktycznym i prorockim. Najpopularniejsze występujące w Piśmie Św. formy literackiego wyrazu to: pieśni, psalmy, hymny, przypowieści, przysłowia, aforyzmy, kazania, wyrocznie, listy, apokalipsa oraz nie należące do ksiąg kanonicznych apokryfy i agrafy.
Biblia jest niewątpliwie arcydziełem literackim. Decyduje o tym bogactwo wątków, tematów i postaw oraz sposób ich przedstawienia, bogate w metafory i symbole obrazowanie, a także styl i język. Ja ko źródło kultury stanowi ona natchnienie i inspirację dla twórców wszystkich epok, niezależnie od ich indywidualnych światopoglądów.
Streszczenie
W ziemi Uz żył człowiek o imieniu Hiob. Był on prawy, sprawiedliwy, bogobojny. Miał siedmiu synów i trzy córki, był też bardzo bogaty. Pewnego razu przed tronem Boga stanął szatan, który stwierdził, iż Hiob kocha Boga tylko dlatego, gdyż Pan obdarzył go bogactwem i pomyślnością. Bóg pozwolił szatanowi zabrać majątek i dzieci Hioba. Tak też się stało. Hiob na wieść o tym rozdarł swe szaty, ogolił głowę, upadł na ziemię, oddał pokłon i rzekł: „Dał Pan i zabrał Pan. Niech będzie imię Pańskie błogosławione”. Hiob nie zgrzeszył i nie odwrócił się od Boga. Szatan po raz kolejny udał się przed tron Pana, Bóg pozwolił mu dotknąć ciało Hioba trądem. Tak też się stało. Żona Hioba poradziła mu, aby przeklął Boga i umarł, Hiob jej odpowiedział: „Dobro przyjęliśmy z ręki Boga. Czemu zła przyjąć nie możemy?”. Hiob przygnieciony ciężarem cierpienia zaczął żałować, że się urodził, lamentował nad swoim losem, nad tym, iż opuścili go znajomi, przyjaciele, żona, służba. Pomimo cierpienia Hiob ma nadzieję, że wszechmogący Bóg ulituje się nad nim.
Problematyka
Księga Hioba należy do ksiąg mądrościowych. Składa się z dwóch części. Pierwsza obejmuje wstęp i zakończenie, na część drugą składają się dyskusje Hioba z trzema przyjaciółmi, którzy usiłują nakłonić bohatera, aby przyznał się do winy i okazał pokorę wobec wyroków Jahwe.
Hiob jest przykładem cierpienia niezawinionego. Bohater, nie odnajdując w sobie żadnej winy i nie złorzecząc Bogu, walczy o zachowanie własnej godności. Hiob jest wzorem człowieka wierzącego. Dla niego wiara w Boga oznacza trwanie przy Panu, niezależnie od tego, czy Bóg zsyła troski czy szczęście. Warto również podkreślić cierpliwość i wytrwałość bohatera, co zostało przez Boga nagro dzone, ponieważ odzyskał zdrowie, majątek i ponownie urodziły mu się dzieci. Cierpienie i udręka Hioba nie zostały ukazane w kategoriach pesymistycznych, gdyż trwanie w wierze bez względu na okoliczności zostanie wynagrodzone. Postawa Hioba uczy, iż należy cierpliwie, w posłuszeństwie Bogu i z godnością znosić cierpienie, ból, pogardę, odrzucenie, samotność. Do literatury przeszło określenie Hiobowa wieść, co oznacza tragiczną wiadomość.
Nic nowego pod słońcem, Marność nad marnościami
Streszczenie
Życie każdego człowieka podlega przemijaniu, nie jest on w stanie niczego do końca poznać ani zatrzymać, bowiem bogactwo, władza są nietrwale. Także i mądrość nie jest w stanie zapewnić człowiekowi szczęścia i bezpieczeństwa, gdyż ten sam los - śmierć spotyka zarówno mądrych, jak i głupich. Wszystko na ziemi ma swój czas, jest pora rodzenia i umierania, sadzenia i zbierania, burzenia i budowania, płaczu i śmiechu, milczenia i mówienia, wojny i pokoju. Należy cieszyć się dniami, w których człowiek jest szczęśliwy, bo przyjdą dni smutku. Bóg zaś rozliczy człowieka z jego uczynków.
Problematyka
Księga Koheleta należy do ksiąg mądrościowych, nie zawiera elementów fabularnych, jest to zbiór prawd moralnych i rozważań dotyczących ludzkiego życia. Kohelet to nie imię własne, lecz nazwa urzędu - był kimś w rodzaju kaznodziei, który przemawiał podczas zgromadzeń. Utwór ma formę poetyckiego monologu. Podstawowym problemem ujętym w księdze jest marność „vanitas vanitatum et omnia vanitas”, co oznacza „marność nad marnościami i wszystko marność”. Marnością są: bogactwo, praca, radość, mądrość. Człowiek nie może osiągnąć szczęścia na ziemi, ponieważ jest ono niestałe, jest to „...pogoń za wiatrem”. Człowiek jest poddany prawu przemijania i nie może tego zmienić. Mimo że wszystko jest marnością, należy podejmować działania, trud, ale trzeba zachować dystans i rozsądek. Księga Koheleta nie jest pesymistyczna, autor dostrzega uroki życia w rzeczach danych człowiekowi przez Boga i zaleca roztropne korzystanie z nich.
Streszczenie
Podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie, zwraca się do wszystkich ludzi, których nazywa umiłowanymi. Nakazuje im i sobie wzajemną miłość, ponieważ jest ona od Boga. Kto nie miłuje, nie zna Boga. Miłość Boga do ludzi przejawiła się w tym, że swojego Syna posłał na świat, aby ludzie mieli życie dzięki Niemu. Kiedy ludzie się wzajemnie miłują, Bóg trwa w nich, a oni w Bogu. Ten, kto miłuje, nie boi się, ponieważ doskonała miłość Boga usuwa lęk.
Problematyka
Święty Jan był najmłodszym z apostołów Chrystusa, był rybakiem z Galilei, bratem Jakuba. Był umiłowanym uczniem Jezusa. Po jego śmierci przebywał w Efezie, został skazany przez cesarza Domicjana na wygnanie na grecką wyspę Patmos, gdzie napisał Objawienie czyli Apokalipsę św. Jana. Jest on także autorem Ewangelii św. Jana i Listów Jana Apostoła.
Listy Apostolskie są częścią Nowego Testamentu, autorem większości listów jest święty Paweł, który pisał je do chrześcijan różnych gmin albo do określonych osób (listy tzw. pasterskie). Święty Jan jest autorem trzech listów.
Tematem rozważań w Pierwszym Liście św. Jana Apostoła jest miłość, jaką Bóg okazuje ludziom i jaką ludzie powinni okazywać sobie wzajemnie. Adresatem nie jest konkretna osoba, ale zbiorowość. Miłość jest darem Boga, jest ujmowana w kategoriach sacrum (świętości). Taka miłość to szacunek wobec drugiego człowieka, cierpliwość, brak pychy, zazdrości, gniewu. Przeciwieństwem miłości świętej - amor sacer jest „miłość grzeszna” - amor vulgaris, która towarzyszy człowiekowi w jego codziennym życiu.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.