Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Rodzaj literacki: liryka
Gatunek liryki: liryka refleksyjna
W wierszu, pochodzącym z powojennego zbioru Niepokój, Różewicz wyraża tragiczną świadomość pokolenia Kolumbów, które przeżyło wojnę. W pierwszych słowach utworu podmiot liryczny dokonuje prezentacji i określa sytuację wypowiedzeniową:
„Mam dwadzieścia cztery lata
ocalałem
prowadzony na rzeź”.
Mówiący te słowa jest człowiekiem młodym, dopiero wkraczającym w życie, ale ma już za sobą doświadczenia, które go przerosły. Ocalenie podmiotu ma jedynie wymiar czysto fizyczny, biologiczny. Doświadczenia wojny określa poeta słowem „rzeź”, kojarzącym się z planowym i przemyślanym zabijaniem zwierząt. W wierszu Różewicza człowiek podlega reifikacji (urzeczowieniu) traci swój wymiar duchowy, zostaje zredukowany do przedmiotu fizycznego. Wojna, będąca totalnym kataklizmem, doprowadziła do klęski całego świata wartości, uznawanych przez wieki za niepodważalne i ponadczasowe. Pojęcia i nazwy straciły swój sens, stały się jedynie pusto brzmiącymi wyrazami. Granice między złem i dobrem uległy zatarciu:
„To są nazwy puste i jednoznaczne:
człowiek i zwierzę
miłość i nienawiść (...)
Pojęcia są tylko wyrazami:
cnota i występek
prawda i kłamstwo
piękno i brzydota
męstwo i tchórzostwo”.
W świecie pozbawionym wartości czyny ludzkie straciły swoją moralność, wartość i jednoznaczność („Jednako waży cnota i występek”). Jasne kryteria odróżniające dobro od zła zostały zniweczone, nie można już osądzać ludzi w sposób jednoznaczny:
„widziałem:
człowieka który był jeden
występny i cnotliwy”.
W świecie pozbawionym kryteriów i praw moralnych podmiot wiersza czuje się zagubiony i niezdolny do życia. W chaosie spowodowanym II wojną światową, odwołuje się do języka i wyobrażeń biblijnych, poszukuje trwałych wartości i zasad oraz autorytetu, który przywróciłby światu i ludziom jasne kryteria i właściwy porządek moralny:
„Szukam nauczyciela i mistrza
niech przywróci mi wzrok słuch i mowę
niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia
niech oddzieli światło od ciemności”.
Świat, w którym boskie i ludzkie wartości uległy totalnemu zniszczeniu, potrzebuje ponownego stworzenia, nowych zasad i pojęć, które zrekonstruowałyby zburzony porządek etyczny.
Świadomość tragicznej sytuacji człowieka zagubionego w chaosie świata, zmiażdżonego wojennym kataklizmem, pozbawionego etyki, moralności, filozofii, humanizmu sprawia, że poeta posługuje się prostym, ubogim w metafory językiem, a w poszukiwaniu wartości w ostatnich wersach odwołuje się do stylistyki Biblii, księgi stanowiącej fundament śródziemnomorskiej hierarchii wartości.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.