Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
Odpowiedzi do zadań z podręczników w apce Skul
pobierz
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Pomimo licznych podobieństw biograficznych pomiędzy bohaterem opowiadań a samym Borowskim nie można utożsamiać tych postaci. Konstruując postać Tadka, wyposażył go pisarz we własne imię oraz doświadczenia. Bohater, podobnie jak Borowski, pracował w okupowanej Warszawie w firmie budowlanej, mieszczącej się przy ulicy Skaryszewskiej, miał narzeczoną imieniem Maria, która została aresztowana i wywieziona do obozu dzień przed uwięzieniem jego samego. Tadek, podobnie jak Borowski, pisał wiersze i drukował je w podziemnym wydawnictwie, więziony w obozie koncentracyjnym miał numer rozpoczynający się od takich samych cyfr jak numer Borowskiego. Jak pisze A. Mencel: „Przy tak znacznym jednak nagromadzeniu sugestii identyfikacyjnych wystrzega się Borowski utożsamienia całkowitego - nigdzie nie określa się pełnym imieniem i nazwiskiem (...) lecz zawsze, rozpościerając przed czytelnikiem miraż wcielenia, broni wyraźnej autonomii narratora wobec autorskiego podmiotu”.
Opisując reakcje człowieka w ekstremalnej sytuacji obozowej posłużył się Borowski nowatorską, jak na owe czasy, techniką behawiorystycznej narracji. Behawioryzm powstał w Ameryce jako kierunek psychologiczny, który odrzucając zasadność wewnętrznej introspekcji, jako metody badawczej, koncentrował się jedynie na opisywaniu zachowań człowieka i jego reakcji wobec otaczającej rzeczywistości. W literaturze behawioryzm oznaczał rezygnację z analizy psychologicznej bohaterów na rzecz prezentacji ich zewnętrznych reakcji. Czytelnik poznaje bohaterów w bezpośrednim działaniu i dialogach. Najwybitniejszymi przedstawicielami tego rodzaju prozy byli amerykańscy pisarze: Ernest Hemingway i John Dos Passos.
Borowski zaznajomiony z prozą amerykańską, tłumacz utworów Hemingwaya, posłużył się techniką behawiorystyczną do przedstawienia sytuacji człowieka znajdującego się w warunkach krańcowych. Opisując rzeczywistość obozową, zrezygnował z wszechwiedzącego narratora na rzecz relacji prowadzonej przez więźnia, którego osobowość ukształtowana została przez warunki życia. Jednocześnie wyeliminował Borowski wewnętrzne monologi, odautorskie komentarze oraz analizę psychologiczną, ograniczając się jedynie do opisu zachowań, reakcji, gestów i dialogów bohaterów. W ten sposób, jak pisze Andrzej Werner, „Sam narrator (...) znalazł się poza sferą wartości i ocen moralnych, poza dobrem i złem”. Odczytywane z tej perspektywy opowiadania stawały się uniwersalną analizą kryzysu europejskiej kultury i kanonów moralnych, jaki nastąpił w czasach powojennych. Rezygnując z ponadczasowych realistycznych ocen i kryteriów, Borowski zrekonstruował obozową optykę widzenia, dowodząc tym samym, iż nieludzkiego świata obozu nie można opisywać, z zewnątrz, z epickim dystansem. Cynizm Tadka - narratora nie jest więc odwzorowaniem postawy autora, który przeżywszy kataklizm wojenny próbuje mimo wszystko odbudować w sobie dawne systemy wartości. Błędne utożsamianie narratora z autorem stało się przyczyną ataków części krytyków na Borowskiego, oskarżających pisarza o nihilizm i cynizm.
We wszystkich opowiadaniach narrator usytuowany jest wewnątrz świata, który opisuje. Jest więc jednocześnie podmiotem i przedmiotem opowieści. W Pożegnaniu z Marią jest jeszcze wolnym człowiekiem, poetą, studentem, ale już przyzwyczajonym do zasad życia panujących w okupowanej Warszawie. W następnych utworach narratorem jest więzień, którego sposób relacji i psychika zdeterminowane zostały przez warunki, w jakich się znalazł. Podobnie jak inni więźniowie przyzwyczajony był do śmierci, przyjął i dostosował się do reguł obozowego świata, w którym żył. Znajdując się wewnątrz opisywanego świata i jednocześnie opisując go, narrator jest wewnętrznie rozdwojony, jak pisze A. Mencel: „(...) będąc doskonale wewnętrzny dla świata obozowego jest zarazem doskonale zewnętrzny wobec siebie i wobec innych w tym świecie. Przedstawiając ten świat z pozycji bycia w nim, opisuje siebie i innych wyłącznie z zewnątrz”. Czasami obok pierwszej osoby liczby pojedynczej autor wprowadza w narracji liczbę mnogą dla podkreślenia wspólnoty losu znajdujących się w obozie oraz ich anonimowości (Ludzie, którzy szli). Język narracji wykorzystuje w dużej mierze żargon obowiązujący wśród oświęcimskich więźniów.
Postać narratora i konstrukcja narracji zastosowane przez Borowskiego nie były przypadkowe, ale stanowiły wynik wyraźnego zamysłu artystycznego i ideowego autora. Brak porozumienia i rozdźwięk między cynicznym narratorem a czytelnikiem był zamierzeniem celowym. Proza Borowskiego jest świadectwem kryzysu dotychczasowej poetyki realistycznej, stosowanej w opisywaniu świata, która wobec totalnego kataklizmu wartości spowodowanego przez wojnę okazała się niewystarczająca i nieadekwatna do wyrażanych treści.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.