Cesarstwo Bizantyjskie
Wschodnia część imperium rzymskiego - cesarstwo bizantyjskie, w mniejszym stopniu zagrożone najazdami barbarzyńców, zachowało niezależność jeszcze przez blisko tysiąc lat. Podczas gdy Europa Zachodnia przeżywała upadek gospodarczy i kulturalny, na Wschodzie życie toczyło się bez przeszkód. Utrzymywała się tam silna władza cesarska oparta na potężnej armii. Oparciem dla władzy był również Kościół.
Konstantynopol
Duże znaczenie odgrywał Konstantynopol - stolica państwa. Ta potężna twierdza nad Bosforem, leżąca na skrzyżowaniu ważnych dróg handlowych, stała się głównym ośrodkiem życia politycznego, gospodarczego i religijnego. Było to jedno z najpiękniejszych i najbogatszych miast ówczesnego świata. Miasto słynęło z wielu wspaniałych budowli, jak pałace, kościoły (m.in. Hagia Sophia, czyli kościół Mądrości Bożej), termy i cyrki.
Na dworze cesarskim wprowadzono orientalne (wschodnie) zwyczaje. Każdą ceremonię przygotowywano w najdrobniejszych szczegółach.
Rządy Justyniana Wielkiego
Czasy największej świetności przeżywało cesarstwo bizantyjskie za panowania cesarza Justyniana Wielkiego (w VI wieku).
Dążył on do odbudowy dawnego imperium rzymskiego. W tym celu zorganizował wiele wypraw przeciwko Hunom, Ostrogotom i Wandalom, w wyniku których opanował północną Afrykę, południową Hiszpanię, Sycylię i Italię. Zdobycze Justyniana nie były jednak trwałe. Po jego śmierci odpadła od cesarstwa prawie cała Italia i część Hiszpanii.
Cesarz miał władzę nieograniczoną: dowodził wojskiem, nadawał prawa (Kodeks Justyniana), sprawował sądy, stał na straży wiary. Uważał, że jego władza jest uświęcona przez Boga i całkowicie podporządkował sobie Kościół (powoływał i odwoływał biskupów, rozstrzygał spory dotyczące wiary). Taki system, w którym władza państwa podporządkowuje sobie władzę kościelną nazywamy cezaropapizmem. Oficjalne zerwanie z Kościołem równało się wypowiedzeniu posłuszeństwa cesarzowi i zerwaniu z państwem (było to przestępstwo).
Prawosławie
Różnice kulturowe między wschodnią i zachodnią częścią imperium rzymskiego wpłynęły na stosunki panujące w chrześcijaństwie. We wschodniej części obrzędy religijne odprawiane były w języku greckim, w zachodniej w języku łacińskim.
Z upływem wieków pogłębiały się różnice w obrzędach i zaostrzały się spory o prawdy wiary. Jeden ze sporów dotyczył pochodzenia Ducha Świętego - na Zachodzie uważano, że pochodzi od Ojca i Syna, na Wschodzie - od Ojca przez Syna. Jedności Kościoła nie sprzyjała rywalizacja patriarchy Konstantynopola i biskupa Rzymu (papieża). Różnice te i nieporozumienia doprowadziły do schizmy, czyli rozłamu w 1054 roku (patriarcha zamknął kościoły obrządku łacińskiego w Konstantynopolu, papież obłożył go klątwą). Powstały dwa Kościoły - prawosławny (wschodni) i rzymskokatolicki (zachodni).
Prawosławie, podobnie jak katolicyzm, opiera się na Biblii i tradycji. Istnieją jednak różnice w doktrynie, czyli nauce kościelnej (pochodzenie Ducha Świętego od Ojca przez Syna; nie uznaje się czyśćca, Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia Marii; nie uznaje się prymatu papieża, czyli jego zwierzchnictwa nad całym Kościołem) i liturgii (chrzest odbywa się przez trzykrotne zanurzenie w wodzie i zaraz po nim udzielany jest sakrament bierzmowania, komunia udzielana jest pod dwiema postaciami - chleba i wina; w obrzędach liturgicznych duże znaczenie ma śpiew; rozwinięty jest kult obrazów i relikwii; nie oddaje się czci rzeźbom i nie udziela się odpustów).
Obecnie najwięcej wyznawców prawosławia mieszka na obszarach, które w średniowieczu przyjęły chrzest z Konstantynopola (Rosja, Białoruś, Ukraina, państwa Półwyspu Bałkańskiego).
Kultura i sztuka Bizancjum
Kulturalne wpływy Bizancjum sięgały daleko poza granice cesarstwa. Docierały do innych krajów głównie za pośrednictwem kupców i misjonarzy. Sąsiednie państwa, przyjmując chrześcijaństwo w obrządku wschodnim, przyjmowały także bizantyjski styl życia. Rozkwit kulturalny cesarstwa bizantyjskiego nastąpił w czasach Justyniana Wielkiego (VI w.).
W Konstantynopolu znajdowało się centrum nauki. Rozwijała się historiografia, przyrodoznawstwo, prawo, astronomia. Osiągnięcia matematyczne wykorzystywano w budownictwie przy konstrukcjisklepień kopułowych. W sztuce wyróżniały się mozaiki - kolorowe obrazy układane z małych kostek marmuru lub kawałków szkła (np. mozaiki w kościele San Vitale w Rawennie). Sztuka bizantyjska wyróżniała się niezwykłym bogactwem dekoracji i piękną kolorystyką. Znalazła naśladowców wszędzie tam, gdzie docierały wpływy Konstantynopola.
Duże zasługi położył Justynian dla rozwoju prawa. Wydany przez niego kodeks, znany jako Kodeks Justyniana, regulował wszystkie dziedziny życia i stał się później wzorem prawa dla wielu narodów Europy.
Najważniejsze informacje
Okres świetności cesarstwa: panowanie cesarza Justyniana Wielkiego (VI wiek), stolica cesarstwa - Konstantynopol stała się jednym z najpiękniejszych i najbogatszych miast ówczesnego świata; cesarz z powodzeniem realizował ideę odtworzenia potęgi dawnego cesarstwa rzymskiego (opanował płn. Afrykę, poł. Hiszpanię, Sycylię i Italię); cesarstwo bizantyjskie zachowało niezależność jeszcze przez blisko tysiąc lat (do 1453 roku).
Kościół prawosławny: Justynian podporządkował sobie instytucję Kościoła (mianował biskupów, podejmował decyzje w sprawach wiary), co doprowadziło do rozłamu w Kościele katolickim. Powstał Kościół wschodni - prawosławny i Kościół zachodni - rzymskokatolicki.
Ikona: obraz o treści religijnej malowany na drewnie, takie obrazy są charakterystyczne dla sztuki bizantyjskiej.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.