Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Obiektem pogłębionej analizy poczynionej przez autorkę jest zjawisko bolszewizmu. Pojęcie to pochodzi od nazwy użytej w 1903 r. w czasie zjazdu, określającej rewolucyjne skrzydło Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, tzw. bolszewików („uczestników, członków większości”). Na ich czele stał W. I. Lenin. Pojęcie bolszewizm do lat 50. XX w., funkcjonowało jako oficjalna nazwa partii komunistycznej. Współcześnie odnosimy je do praktyk leninizmu, czyli działań rewolucyjnych opartych na sile, terrorze i przemocy, które doprowadzić mają do tzw. dyktatury proletariatu.
W Pożodze odnajdujemy relację o działaniach bolszewików w rozdziale Za komuny. Najistotniejsze wydają się aspekty wpływu zjawiska bolszewizmu na rzeczywistość społeczną oraz na jednostkę ludzką. Jak każda rewolucja, tak i przewrót bolszewicki wyrastał z niezgody na stary porządek świata, ale - w rozumieniu autorki - cechą dystynktywną komunizmu była walka „wypowiedziana wprost Bogu”. Jednocześnie nowy porządek odznaczał się niezdolnością do jakiejkolwiek kreacji i twórczego działania.
Najbardziej uogólnione wnioski wyciąga narratorka z porównania dwóch, uzależnionych od momentu historycznego, form istnienia człowieka komunizmu. O ile pierwszy - Własow, „agitator skowródecki” zapowiada zjawisko bolszewizmu, o tyle opisany w Ciężkich dniach Łapczuk „był typem (...) krasnoarmiejca, czyli bolszewika w następnym stadium rozwoju”. Tę przemianę łączy autorka z postępującym procesem degradacji ludzkiej wrażliwości, ze stępieniem moralnym i intelektualnym ograniczeniem (np. ironicznie opisany epizod z obrazem J. Kossaka). Ten stan rzeczy wyzwala z ludzi najprymitywniejsze zachowania i żądze, a w życie społeczne wprowadza przemoc.
Dylematy moralne czasów rewolucji i wzorce etyczne dawnego świata są w Pożodze kontrastowane ze sobą, a więc autorka zauważa olbrzymie zmiany, jakim podlegał świat wartości. W rozdziale Z dnia na dzień na własnym przykładzie omawia wpływ ciągłego obcowania z cierpieniem, śmiercią, zagrożeniem życia najbliższych osób i siebie samej.
Chwile próby uznaje za sposób poznania własnej natury, ale zauważa też „zgrubienie moralno-fizyczne i zahartowanie”, jakim podlega człowiek poddany nieustannej presji. Warunkiem ocalenia wrażliwości etycznej jest zachowanie wierności podstawowym wartościom: odwadze i dobru. Obie składają się na pojęcie cnoty, dzielności etycznej, znajdującej oparcie w wierze. Według Z. Kossak świat ogołocony z wiary traci grunt, trwałą podstawę, co wiedzie do chaosu, anarchii, braku autorytetów i wzorców. To przestrzeń sacrum, wnętrze kościelne, w najgorszych czasach było enklawą spokoju i wewnętrznego wyciszenia dla wiernych. Brak metafizycznego wymiaru istnienia, czyni z człowieka byt jedynie biologiczny, a więc degraduje, co widać na przykładzie dwóch młodych bolszewickich ochotników (rozdział Za komuny). Mimo apokaliptycznego charakteru obrazu losu polskiego kresowego ziemiaństwa, przedstawiona przez autorkę wizja ludzkiej natury jest optymistyczna: w najgorszych warunkach człowiek może zachować swą godność i wewnętrzną niezależność.
Pożoga to w jakiejś mierze utwór dokumentujący światopogląd autorki. Szczególnie widoczne jest to w odniesieniu do interpretacji historii (historiozofia). Doświadczenie dziejowe, choćby najbardziej drastyczne, przyjmuje ona z głębokim przekonaniem o jego konieczności i sensowności, nawet jeśli sens ten przerasta ludzką logikę. Każde, nawet małe wydarzenie, może być interpretowane jako zapowiedź nadchodzących procesów dziejowych, jak to dzieje się w Pogromach i klęskach, np. w czasie obserwacji nowosielickiego parku (epizod z pawiem „starym Hrabią”). Jednocześnie autorka odrzuca pojęcie przypadku w historii, bo zaprzeczałoby ono z góry przypisanemu jej sensowi. W ciekawy, nawiązujący do romantycznej tradycji sposób, autorka rozwiązuje problem teodycei. Dobro i poświęcenie ludzi równoważy w świecie istnienie zła. Każda epoka zaś, poprzez doświadczenie cierpienia, nawiązuje do „Idei cierpiącej niewinności”, „Idei Baranka Niewinnego” i ma swoich męczenników. Dzieje opisywane są więc w kategoriach religijnych, mistycznych i wpisują się w świętą historię odkupienia.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.