Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
Odpowiedzi do zadań z podręczników w apce Skul
pobierz
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Wacław Potocki to przedstawiciel nurtu ziemiańskiego, czyli sarmackiego w literaturze polskiego baroku. Sarmatyzm obejmował zarówno obyczajowość, jak i kulturę duchową i umysłową Polski od schyłku XVI wieku aż po czasy rozbiorów.
Sarmaci uważali się za spadkobierców rycersko-ziemiańskich tradycji Polski a nawet i Słowian, toteż dużą wagę przywiązywali do dawnych obyczajów, tradycji, z niechęcią odnosili się do cudzoziemszczyzny, cechowała ich ksenofobia, brak tolerancji.
Epoka w której żył i tworzył Potocki to czasy nietolerancji, kontrreformacji i ostrych walk religijnych. W Polsce nie dochodziło do wojen religijnych, jednak został wydany edykt skazujący arian (braci polskich) na wygnanie lub zmianę wyznania. Biografie niektórych polskich twórców barokowych mogą posłużyć jako przykład odzwierciedlający funkcjonowanie tego edyktu, na przykład Jan Andrzej Morsztyn przeszedł z kalwinizmu na katolicyzm, co ułatwiło mu polityczną karierę, Zbigniew Morsztyn po uchwale dotyczącej arian opuścił ojczyznę i osiedlił się w Prusach Książęcych, na katolicyzm zmuszony był również przejść Wacław Potocki. Problem nietolerancji poruszył Potocki w wierszu Kto mocniejszy, ten lepszy.
Wacław Potocki wywodził się z warstwy szlacheckiej, toteż przede wszystkim do szlachty kierował swoje wiersze. Ostrzegał w nich przed złym wykorzystywaniem złotej wolności, bo może to przynieść szkodę wszystkim ludziom. Ten problem szczególnie został uwypuklony w wierszu Veto albo nie pozwalam.
Obraz Polaków w wierszach Potockiego jest przygnębiający. Krytykuje ich przede wszystkim za egoistyczną postawę wobec państwa, lekkomyślność, rozrzutny tryb życia, kiedy to w myśl przysłowia „Zastaw się, a postaw się” wydawano pieniądze na stroje, klejnoty, bankiety. Taką charakterystykę polskiej szlachty można odnaleźć w wierszu Zbytki polskie.
Potocki w sposób krytyczny oceniał postępowanie polskiego społeczeństwa, ten pesymizm doprowadził poetę do apokaliptycznej wizji Rzeczpospolitej, a jako przykład może posłużyć wiersz Niechaj śpi pijany. Utwór zawiera elementy symboliczne: diabeł to wszelkie zło, które rozpanoszyło się w Polsce, pijany świat to ludzie, którzy nie potrafią żyć rozsądnie trzeźwo ocenić sytuacji, w jakiej się znajdują, zaś ten, który „szczeka” to poeta nie mogący pozostać obojętnym wobec takiego stanu rzeczy, chce obudzić pogrążony w letargu naród, jednak jego działanie spotyka się z ogólną wrogością.
Krzepiący obraz polskich Sarmatów można odnaleźć w utworze Transakcja wojny chocimskiej, który miał być poematem „ku pokrzepieniu serc”. Jest to przykład barokowego eposu rycerskiego. W utworze można odnaleźć nawiązanie do średniowiecznego etosu rycerskiego. Rycerz był to człowiek, który miał za zadanie bronić swojego pana i jego posiadłości, Kościoła, walczyć w imię prawdy, kierować się honorem, otaczać czcią i szacunkiem damę swojego serca. Pomiędzy wzorem rycerza wykreowanego przez Potockiego, a wzorem średniowiecznego rycerza istnieją zarówno podobieństwa, jak i różnice. W utworze Potockiego, podobnie jak w utworach ze średniowiecza, ukazany jest obraz żołnierzy, którzy mają walczyć w obronie ojczyzny, wiary chrześcijańskiej
„Wam ubogich poddanych chrześcijańskie gminy,
Ojczyste na ostatek ściany i kominy
Pokazuje z daleka Matka utrapiona”
Potocki nie podejmuje zagadnienia rycerskiej miłości, nie kreśli obrazu wybranki serca, której należy się cześć, mowa jest natomiast o wszystkich kobietach, których należy bronić przed wrogiem.
Chocimska epopeja miała podkreślić męstwo i dzielność polskiego szlachcica - rycerza, jako wzór takiego wojownika został przedstawiony hetman Jan Karol Chodkiewicz, wykreowany na sarmackiego Marsa - boga wojny. W swojej mowie adresowanej do żołnierzy budzi ich narodową dumę i wolę walki. Jego mowa przepełniona jest patosem, jest obrazowa, sugestywna, perswazyjna
„Tedy do tak nikczemnej, marnej szewskiej smoły
Sarmatów będę równał? Naród, który z szkoły
Marsowej pierwsze przodki, stare dziady liczy,
Który wprzód w szabli niźli w zagonach dziedziczy”.
Utwory Wacława Potockiego świadczą o jego wielkim zaangażowaniu w sprawy kraju, którego los nie był poecie obojętny.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.