Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Barok był reakcją na renesansowe ideały estetyczne, które z czasem spowszedniały i nie przystawały już do nowych niespokojnych czasów. Twórcy barokowi nie negowali wielkości artystów renesansowych, wielokrotnie nawiązywali do formalnych i stylistycznych środków poprzedniej epoki, znacznie je rozszerzając. Harmonii, umiarowi przeciwstawiali bogactwo formy, przepych, ozdobność, dziwność. W pierwszej fazie baroku nie powstała żadna teoria literacka, rozważania na temat nowej poetyki pojawiły się dopiero w dojrzałej fazie epoki. Najwybitniejszymi teoretykami byli E. Tesauro oraz B. GraciÁn, a w Polsce M. K. Sarbiewski (De acuto et arguto..., O poezji doskonałej). Nowatorskie koncepcje dotyczyły zwłaszcza języka poetyckiego i kompozycji utworu. Do podstawowych cech i wyznaczników stylu barokowego należą:
- alegoria, która uzyskiwała nowy kształt w zależności od inwencji twórcy;
- koncept (łac. conceptus - ujęcie) - oryginalny pomysł kompozycyjny lub stylistyczny mający na celu zaskoczenie czytelnika i wytrącenie go ze stereotypowego sposobu myślenia (zob. np. Sonet do trupa J. A Morsztyna);
- ozdobne bogate słownictwo, obfitujące w skomplikowane metafory;
- inwersja - przestawny szyk zdania;
- przerzutnia - przeniesienie logicznej części zdania do następnego wersu;
- antyteza - skontrastowanie dwóch przeciwstawnych znaczeniowo części wypowiedzi np. „Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze” (J. A. Morsztyn Do trupa);
- paradoks - sformułowanie sprzeczne z potoczną opinią, w którym ukryta jest głębsza myśl filozoficzna, psychologiczna itp., najczęściej pomysłowe i zaskakujące np.: „Nie ma niedyskretnych pytań, są tylko niedyskretne odpowiedzi” (O. Wilde);
- oksymoron - kontrastowy związek wyrazów nieprzystających znaczeniowo do siebie, najczęściej rzeczownik z przymiotnikiem lub czasownik z przysłówkiem np. „gorący lód”;
- puenta - zaskakujące zakończenie utworu, często w postaci konceptu lub paradoksu, odznaczające się nagłym zwrotem myślowym, którego czytelnik się nie spodziewał (np. puenta Do trupa J. A. Morsztyna);
- anafora - rozpoczynanie każdego wersu lub zwrotki od tego samego wyrazu;
- epifora - kończenie wersu lub zwrotki tym samym wyrazem;
- hiperbola (przesadnia) - wyolbrzymienie i przesadne uwypuklenie jakiejś cechy np. „umieram z głodu”;
- nagromadzenie wyrazów i określeń, wyliczenia;
- gradacja - wyliczenie pojęć, określeń lub obrazów i uszeregowanie ich według stopnia nasilenia lub osłabienia jakiejś cechy;
- peryfraza - zastąpienie nazwy, wyrazu dłuższym określeniem;
- styl makaroniczny - komponowanie tekstu z fragmentów w różnych językach występujących na równych prawach;
- barbaryzmy - pojedyncze wtrącanie w tekście obcojęzycznych wyrazów lub sformułowań;
- używanie wyrazów przestarzałych (archaizmów) i dosadnych (wulgaryzmów).
Formalna wirtuozeria utworów barokowych stawała się niekiedy celem samym w sobie, ukrywającym błahą, niewiele znaczącą treść.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.