Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Liryki Kochanowskiego zebrane w dwóch zbiorach Pieśni księgi dwoje i Pieśni kilka, pisane były przez prawie dwadzieścia lat, zarówno w okresie dworskim, jak i w Czarnolesie. Zbiór 49 utworów (Pieśni księgi dwoje) wydany został po śmierci Kochanowskiego w Drukarni Łazarzowej w Krakowie w 1586 roku. Wydawca dołączył do zbioru także odrębny cykl pt. Pieśń świętojańska o sobótce oraz jeden z najwcześniejszych utworów poety, hymn Czego chcesz od nas, Panie. Zbiór pieśni, odwołujący się do wzorów stworzonych przez Horacego i Petrarkę, zawiera utwory o bardzo różnorodnej tematyce: miłosnej, patriotycznej, filozoficznej, biesiadnej, religijnej. Wiersze wyrastające z wysokiej kultury literackiej Kocha nowskiego utrwaliły gatunek pieśni w literaturze polskiej i jednocześnie przyczyniły się do ukształtowania języka poetyckiego.
Pieśń IX. Chcemy sobie być radzi. Człowiek powinien cieszyć się biesiadując przy muzyce. Nie powinien martwić się, co spotka go jutro, ponieważ wie to tylko Bóg. Życie człowieka podlega Fortunie, która jest zmienna, raz zsyła człowiekowi smutki, a raz radości, zaś człowiek powinien znosić je w taki sam sposób. Nie należy przywiązywać się do rzeczy materialnych, które mogą w każdej chwili przeminąć. Ostoją człowieka powinien być Bóg, który nie zmienia się, człowiek powinien zarówno w radości jak i smutku modlić się do Boga.
Pieśń XXIV. Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony. Podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie, jest poetą o naturze śmiertelnej i nieśmiertelnej, oznacza to, że po śmierci fizycznej nie zostanie zapomniany, ale będzie żył w pamięci potomnych dzięki swojej twórczości.
Pieśń XIX. Jest kto... Tematem rozważań podmiotu lirycznego jest sława, która oznacza dobre imię i jest wartością trwałą, nieprzemijającą. Sławę można zyskać dzięki służbie ojczyźnie, szerząc dobre obyczaje, przestrzegając praw lub też walce obronnej, w której ważna jest nie tylko siła, ale męstwo i odwaga. Sława może zapewnić człowiekowi pamięć kolejnych pokoleń.
Pieśń XIV. Wy, którzy pospolitą... Podmiot liryczny kieruje swoje słowa do ludzi sprawujących władzę, aby nie wykorzystywali swoich stanowisk, urzędów dla własnego dobra. Mają rządzić sprawiedliwie, gdyż odpowiadają za cały naród. Przypomina im, że będą odpowiadać przed Bogiem, który jest Najwyższym Sędzią, nie można go przekupić i będzie sądził według uczynków, nie zwracając uwagi na posiadane tytuły i urzędy.
Czego chcesz od nas, Panie. Wiersz rozpoczyna się od pytania retorycznego, które podmiot liryczny kieruje do Boga. Bóg jest wszędzie i wszystko do Niego należy, stworzył niebo, gwiazdy, morze, rzeki, dzień, noc, pory roku. Jest Panem wszelkiego stworzenia. Podmiot liryczny chwali Boga, którego łaska i dobroć nigdy nie przeminą.
Pieśń XX. Miło szaleć... Podmiot liryczny zachęca do wesołej zabawy, podczas której nie będą mieć znaczenia różnice stanowe. Wszystko przemija, a człowiek nie jest w stanie przewidzieć tego, co może go spotkać jutro. Należy cieszyć się obecną chwilą, nie myśleć o przyszłości, ponieważ zna ją tylko Bóg.
W Pieśniach Jan Kochanowski prezentuje swój humanistyczny światopogląd. Tematyka pieśni jest różnorodna: miłosna, żartobliwa, pochwalna, patriotyczna, refleksyjna, filozoficzna.
Problematyka miłosna widoczna jest w pieśni Trudna rada..., w której poeta sławi urodę ukochanej, zaś czas rozstania to dla niego okres smutku i tęsknoty.
Biesiada jest tematem pieśni Chcemy sobie być radzi..., Miło szaleć..., w utworach tych poeta nawołuje do dobrej zabawy przy winie i muzyce. W pieśniach tych Kochanowski prezentuje wyznawaną przez siebie filozofię. Za stoikami powtarza, aby zachować umiar, nie troszczyć się o rzeczy materialne, nie ulegać namiętnościom. Odnaleźć też można elementy filozofii epikurejskiej, czyli cieszenia się tym, co człowiek posiada w danej chwili.
Problematyka patriotyczna widoczna jest w pieśniach: Wy, którzy pospolitą rzeczą..., Pieśń o cnocie, Pieśń o dobrej sławie. Poeta na pierwszym miejscu stawia ojczyznę, która jest wartością nadrzędną. Służyć ojczyźnie można w różnorodny sposób: sumiennie sprawować władzę, nie wykorzystywać stanowisk do zaspokojenia własnych potrzeb, bronić jej w chwili zagrożenia. Kochanowski prezentuje w tych utworach wzór obywatela.
Bardzo ważne miejsce w twórczości Kochanowskiego zajmował Bóg, jako jedyna ostoja człowieka. Portret Boga poeta nakreślił w pieśni Czego chcesz od nas, Panie. Nastrój wiersza jest podniosły. Podmiot liryczny dziękuje Panu za stworzony przez Niego świat i opiekę nad człowiekiem. Twórca świata przedstawiony w tej pieśni to Bóg-Artysta.
Poeta - artysta jest tematem pieśni Niezwykłym i nie leda piórem..., w której artysta głosi pogląd, iż twórczość zapewni mu nieśmiertelność. Kochanowski nawiązuje do myśli Horacego: non omnis moriar (nie wszystek umrę) i exegi monumentum (wzniosłem pomnik trwały, trwalszy od spiżu).
Pieśni Jana Kochanowskiego charakteryzują się renesansowym optymizmem.
Ramę kompozycyjną cyklu stanowią umieszczone na początku i końcu parafrazy ód. W skład księgi pierwszej weszły utwory napisane przed 1570 rokiem, w księdze drugiej umieszczone zostały teksty późniejsze. W pierwszej części cyklu przeważają pieśni miłosno-biesiadne, wyrażające idee bliższe filozofii epikurejskiej. W księdze drugiej, w utworach o charakterze filozoficznym, porusza poeta problem poszukiwania stałych, nieprzemijających wartości. Wersyfikacja i układ stroficzny pierwszej księgi ma charakter bardziej jednorodny.
W Pieśniach dominuje zwrotka czterowersowa, parzyście rymowana (aabb), o różnej długości wersów. Kochanowski posługuje się często wierszem sylabicznym (o równej ilości sylab w wersie), najczęściej trzynastozgłoskowcem (7+6, 8+5), jedenasto- i ośmiozgłoskowcem. Niektóre utwory zbudowane są w oparciu o wers różnosylabiczny, w XVIII pieśni ks. II używa poeta strofy safickiej (trzy wersy jedenastozgłoskowe, czwarty pięciozgłoskowy).
W pieśni został przedstawiony obraz wsi. Życie na wsi jest bezpieczniejsze niż życie dworzanina czy żeglarza. Wieś daje pożywienie, gospodyni nie musi się martwić o jedzenie dla swojej rodziny. Dzieci i młodzież uczą się szacunku dla starszych.
Pieśń świętojańska o sobótce jest sielanką konwencjonalną, wieś w nie ukazana została w sposób sielankowy, widziana jest oczami szlachcica-ziemianina. Pełnię szczęścia i spokoju można jedynie osiągnąć na wsi, pracując na własnym gospodarstwie. Inne zawody, takie jak: służba dworska, wojskowa nie gwarantują ani spokoju, ani bezpieczeństwa Życie na wsi uczy godności, cnoty, poprzestawania ma małym czyli „mierności”. Na wsi można też wypocząć, jest czas nie tylko na pracę, ale i na zabawę, na zacieśnianie związków rodzinnych. Pieśń Panny XII jest zachwytem nad urokami życia ziemiańskiego, podobny obraz wsi można odnaleźć w Żywocie człowieka poćciwego Mikołaja Reja.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.