Sofokles

Król Edyp (Sofokles)

Streszczenie

Prologos

Mieszkańcy Teb są nękani przez zarazy i choroby. Edyp, władca Teb, za wszelką cenę chce się dowiedzieć, co jest tego przyczyną. W tym celu wysłał do wyroczni delfickiej Kreona, który po powrocie oznajmił, iż zabójca Lajosa, poprzedniego władcy, nadal nie uniknął kary, mieszka w Tebach, więc bogowie sprowadzili na miasto plagi. Edyp obiecuje znaleźć i ukarać mordercę.

Parodos

Chór w swojej pieśni na wejście opisuje wygląd miasta, w którym szaleje zaraza.

Epejsodion I

Edyp wzywa wieszcza Tyrezjasza, aby powiedział, kto jest mordercą Lajosa. Ten jednak nie chce udzielić odpowiedzi, czym prowokuje gniew Edypa, który zarzuca mu spiskowanie. Tyrezjasz mówi wtedy: „Którego szukasz, ty jesteś mordercą”. Edyp w dalszym ciągu poszukuje mordercy, ale nie może zapomnieć słów wróżbity.

Stasimon I

Pieśń Chóru jest pełna niedopowiedzeń, kończy się wyrażeniem uznania dla Edypa, który jest dobrym władcą Teb.

Epejsodion II

Dochodzi do kłótni między Edypem a Kreonem. Interweniuje Jokasta i opowiada o szczegółach dotyczących jej poprzedniego męża, Lajosa. Edyp słucha słów żony z przerażeniem, bowiem powoli zaczyna docierać do niego prawda o zabójcy Lajosa. Jokasta lekceważąco odnosi się do przepowiedni.

Stasimon II

Chór z oburzeniem reaguje na słowa Jokasty, opowiada się za świętymi słowami przepowiedni.

Epejsodion III

Jokasta powoli zaczyna uświadamiać sobie, co zrobił Edyp. Z Koryntu przybywa Posłaniec, który informuje o śmierci Polybosa, władcy Koryntu. Edyp uspokoił się, bo zrozumiał, że nie popełnił ojcobójstwa. Wtedy Posłaniec wytłumaczył Edypowi, że Polybos i jego żona Merope nie byli jego rodzicami, przynieśli go im pasterze, którzy znaleźli niemowlę w górach. Edyp, chcąc dowiedzieć się ostatecznej prawdy, rozkazuje sprowadzić pasterza. Jokasta na wieść o tym wybiega z pałacu.

Stasimon III

Chór śpiewa optymistyczną pieśń, iż być może Edyp ma boskie pochodzenie, skoro nie jest synem króla i królowej Koryntu.

Epejsodion IV

Sprowadzony sługa mówi, iż przed laty otrzymał z rąk Jokasty niemowlę, które miał zabić, ale oddał je posłańcowi z Koryntu. Wszystko stało się jasne: ojcobójcą i kazirodcą jest Edyp.

Stasimon IV

Chór snuje refleksje na temat ludzkiego życia, które jest marnością, zaś człowiek jest bezsilny wobec sił wyższych.

Exodos

Posłaniec domowy wychodząc z pałacu informuje, że Jokasta popełniła samobójstwo (powiesiła się). Wkrótce pojawia się Edyp, który się oślepił. Prosi Kreona, który zasiadł na tronie w Tebach, aby go wygnał z miasta, chce też, aby Kreon zaopiekował się jego córkami, Antygoną i Ismeną.

Problematyka

Edyp to postać tragiczna. Tragizm jego losu polega na tym, iż za wszelką cenę chciał uciec przed przepowiednią, jednak swoje kroki kierował w stronę jej spełnienia - zabił ojca i ożenił się z matką. Edyp sprowadza na siebie zgubę poprzez działania, jakie podjął.

Czyny, które popełnił Edyp, są wynikiem jego niepełnej wiedzy oraz złej interpretacji wyroczni. Edyp oślepiając się uznaje swoją winę.

O losie człowieka decyduje Przeznaczenie, przed którym nie można uciec, każdy krok człowieka zbliża go do jego wypełnienia.

Budowa

Zachowana zasada trzech jedności:

- czasu - wydarzenia rozgrywają się w ciągu jednego dnia;

- miejsca - wydarzenia toczą się przed pałacem w Tebach; o zdarzeniach, które miały miejsce nie przed pałacem informują posłańcy;

- akcji - tematem jest niezawiniona wina tragiczna.

Zachowana jest zasada decorum - język bohaterów jest wzniosły, nie ma bezpośrednio ukazanych scen drastycznych.

Występuje chór, który komentuje przebieg wydarzeń oraz prowadzi dialogi z bohaterami.

czytaj biografię autora

Opracowania

Król Edyp (Sofokles)