Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Sentymentalizm, jeden z podstawowych obok klasycyzmu nurtów literackich oświecenia, rozwinął się w Europie, głównie pod wpływem pism J. J. Rousseau, w XVIII wieku. Zwolennicy tego kierunku postulowali powrót do natury, nobilitując rolę uczuć w życiu człowieka, stworzyli typ nowego bohatera: czutego i uwolnionego od konwenansów społecznych oraz cywilizacyjnych. Pierwsze cechy sentymentalizmu pojawiły się w Polsce za sprawą twórców opery i dramatu. Filozoficzno-artystyczne założenia nurtu znalazły również swoje odzwierciedlenie w powieści. Najpełniejszy jednak rozkwit sentymentalizmu nastąpił w poezji F. Karpińskiego, F. D. Kniaźnina i innych twórców.
Założenia nowego nurtu zawarł w swojej rozprawie O wymowie w prozie albo w wierszu (1782) Franciszek Karpiński. Karpiński głosił, iż tematami literatury powinna być „ziemia cała ze swoimi stworzeniami”, przede wszystkim zaś człowiek, jego uczucia, życie wewnętrzne. Cywilizacji, społecznym konwenansom i pozornym wartościom poeta sentymentalny musi przeciwstawić wrażliwą i czułą jednostkę, związaną ze światem natury oraz szczere więzi międzyludzkie oparte na miłości, przyjaźni i wartościach rodzinnych. Odrzucając klasycystyczne założenie o konieczności podporządkowania literatury określonym sztywnym normom i regułom tworzenia, Karpiński twierdził, iż poezja powinna wypływać z „pojęcia rzeczy, serca czułego i pięknych wzorów”. Źródłem twórczości jest więc empiryczne jednostkowe doświadczenie świata, niepodporządkowane regułom mimesis i imitatio. Polscy poeci sentymentalni powinni odwoływać się do wzorów europejskich, ale jednocześnie ich twórczość musi być zakorzeniona w rodzimej tradycji. Najważniejszym tematem manifestu Karpińskiego było pojęcie „serca czułego”, związane z postulatem powrotu do natury, poszukiwania prawdziwych, zniszczonych przez cywilizację wartości, oraz budowania stosunków społecznych w oparciu o zasady moralne i szczere uczucia. Tematem literackich dzieł miały być wewnętrzne przeżycia oraz refleksja nad rolą człowieka w świecie, jego stosunku do społeczeństwa, natury, Boga. Przyroda, jeden ze znaczących elementów świata przedstawionego, odzwierciedlała uczucia bohatera i stanowiła tło dla jego przeżyć. Sentymentalizm, rozwijający się początkowo w środowisku warszawskim, akceptowany był również na dworze Czartoryskich w Puławach, gdzie przebywali m.in. Kniaźnin i Niemcewicz.
Typowymi gatunkami uprawianymi przez poetów sentymentalnych były: sielanka, elegia, pieśń liryczna, dramat, powieść oraz tragedia sentymentalna. Sentymentalizm wprowadził nowy typ bohatera i podmiotu lirycznego, których charakteryzowały czułość, bogate życie wewnętrzne, skłonność do autoanalizy oraz przezywania ulotnych subtelnych uczuć. W stylistycznej warstwie poezji wykorzystywano język mówiony, prosty i obrazowy, chętnie odwoływano się zwłaszcza w poezji do tradycji ludowych. Artystyczne konwencje wykształcone przez sentymentalizm uległy z czasem skostnieniu i zbanalizowaniu. Nowy kierunek stał się zapowiedzią preromantyzmu, jego twórcy zmienili i poszerzyli obszary zainteresowań literackich.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
