Rewolucja (S. Mrożek)
Tytuł
Wyraz „rewolucja” oznacza gwałtowne zmiany, przewrót. W opowiadaniu jest mowa o rewolucji, jaką bohater urządza w swoim pokoju.
Dochodzi jednak do wniosku, że wprowadzone zmiany nie mają sensu. Przenośnie jest to opowiadanie o bezsensie każdej rewolucji.
Czas i miejsce akcji
Wydarzenia mogły się rozegrać właściwie w każdym czasie, miejscem akcji jest pokój bohatera.
Bohater - charakterystyka
Nie wiemy, jak ma na imię ani jak się nazywa. To bliżej nieokreślony człowiek. Jest podobny do każdego z nas, jest jednym z wielu.
Można powiedzieć, ze lubi zmiany, chce być oryginalny, nudzi go monotonia i jednostajność. Zmiany ogranicza jednak wyłącznie do przemeblowania pokoju. Wraz z kolejną zmianą bohater przyjmuje pewne postawy: staje się nonkonformistą - człowiekiem występującym przeciwko ustalonym normom i zasadom, awangardzistą - człowiekiem, który pragnie jak najoryginalniej urządzić swój pokój, chce przodować w tej dziedzinie, jest nowatorem; wreszcie rewolucjonistą - ucieka się do radykalnej zmiany, która nie dotyczy tylko ustawienia mebli, ale także funkcjonowania jego samego (problem ze spaniem w szafie).
Nie jest łatwo go oceniać. Może imponować jego upór, choć trudno oprzeć się wrażeniu, że jego zachowanie jest absurdalne. Pocieszająca jest myśl, że bohater dochodzi do wniosku o bezsensie wszelkich rewolucji - są niebezpieczne, nie przynoszą oczekiwanych efektów.
Narracja, gatunek
Występuje tu narrator-bohater, prowadzi narrację w pierwszej osobie, więc „z pierwszej ręki” dowiadujemy się o tym, co myśli i co czuje. Jest to bardzo krótkie opowiadanie.
Plan wydarzeń
1. Pragnienie zmian - przestawianie mebli.
2. Nonkonformizm - łóżko na środku pokoju.
3. Awangarda - szafa na środku pokoju.
4. Wielka rewolucja - spanie w szafie na stojąco.
5. Powrót do dawnego porządku.
Streszczenie
Narrator-bohater opowiada o swych doświadczeniach z przemeblowywaniem pokoju, w którym było łóżko, szafa i stół. Tradycyjne umeblowanie znudziło mu się i postanowił zmienić porządek w pokoju. Zaczął od zmian konwencjonalnych. Przez pewien czas był ożywiony nowością. Później wróciła nuda.
Następnym etapem były zmiany niekonwencjonalne, nonkonformistyczne - łóżko postawił na środku pokoju. Była to już zmiana zasadnicza, choć bardzo niewygodna w codziennym życiu, gdyż nie można było spać z twarzą do ściany. Wkrótce nowość spowszedniała, a na pierwszy plan zaczęła się wybijać po prostu niedogodność.
Nadszedł czas na zdecydowany, radykalny krok. Szafa została wysunięta na środek. Była to już awangarda. Takiego ustawienia nie spotyka się codziennie. Niestety, po pewnym czasie awangarda obrosła tradycją, przestała epatować niezwykłością. Narrator doszedł do wniosku, że „Jeżeli w określonych ramach żadna prawdziwa zmiana nie jest możliwa, to należy wyjść poza te ramy całkowicie”. Dotychczas, mimo awangardowych zapędów, nie przekroczył powszechnie uznanych norm.
Wyjściem poza ramy konwencji oraz awangardy była rewolucja. Dokonał jej. Zaczął sypiać na stojąco w szafie. Odniósł sukces. Przyzwyczajenie nie pokonało zmiany. To ona wygrała z przyzwyczajeniem i dawała o sobie znać coraz wyraźniej z tej prostej przyczyny, że nie da się spać na stojąco. Za rewolucyjne zmiany zapłacił bardzo wysoką cenę, ból kręgosłupa był coraz silniejszy.
Pewnej nocy dał za wygraną i zrezygnował z rewolucyjnych posunięć. Położył się do łóżka. Po trudach wprowadzania rewolucji odpoczywał trzy doby, przespał je szczęśliwy, że wszystko wróciło do normy. Po przebudzeniu powrócił do pierwotnego układu mebli.
Dzisiaj wspomnienia rewolucji są skutecznym środkiem rozpraszającym nudę. I ostrzeżeniem.
Problematyka
Opowiadanie o charakterze przypowieści, obraz rewolucji
Utwór ma charakter przypowieści, gdyż pod historią o przestawianiu mebli kryją się bardzo głębokie myśli, dotyczące istoty przemian społecznych, a szczególnie najważniejszej z nich - rewolucji.
Dopóki zmiany zachodzą w granicach zdrowego rozsądku, można je popierać. Jeśli jednak stają się absurdalne, groteskowe, powinny budzić niepokój. Ich przyczyną nie może być pogoń za nowością, muszą mieć racjonalne uzasadnienie. Inaczej mówiąc, musi zajść konieczność zmian.
Powinno się pamiętać o tym, że każda rewolucja prowadzi do chaosu. Ktoś musi ponieść ciężar zmian, kogoś muszą dotknąć ich konsekwencje. Za rewolucję płaci się mnóstwem wyrzeczeń. Bywa, że ona sama staje się przekleństwem. Istnieje teoria, według której każda rewolucja „zjada własne dzieci”, czyli niszczy tych, którzy ją przeprowadzali.
Utwór zawiera elementy humorystyczne, ukrywa jednak poważne l tragiczne treści. W przełożeniu na świat ludzi, a nie sprzętów, ma wymiar dramatyczny.
Z opowiastki o przesuwaniu sprzętów wynika także ważny wniosek dotyczący mechanizmów historii, poruszający temat cykliczności zmian: po każdej rewolucji następuje okres chaosu, potem nowy porządek, zalążki buntu, rewolucja, chaos itd.
Jak wszystkie przypowieści, także i ta ma charakter dydaktyczny. Jest ostrzeżeniem dla tych, którzy chcą dokonywać radykalnych zmian społecznych. Nie zawsze to, co nowe, jest lepsze.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.