Romeo i Julia (W. Szekspir)

Streszczenie

Prolog

Chór informuje o sporze pomiędzy dwoma starymi rodami Werony. Zapowiada też, że miłość niesie nadzieję na pojednanie, ale zostanie pokonana przez nienawiść.

Akt I

Scena 1

Samson i Grzegorz, słudzy Kapuletich, spotykają na ulicy Abrahama, służącego Montekich, i prowokują go do bójki. Próbuje jej przeszkodzić Benvolio - bratanek Montekiego, ale do walki włącza się Tybalt - bratanek pani Kapuleti. Kres potyczce próbuje położyć wezwana przez mieszczan straż. Na miejscu zdarzenia pojawiają się również stary Kapuleti i Monteki z żonami, pomimo wieku rwą się do walki, kobiety próbują ich uspokoić.

Walkę przerywa przybycie księcia wraz z orszakiem. Obwinia on przedstawicieli obu rodów o spór, który zburzył spokój i porządek w mieście. Ogłasza, że sprawcy kolejnych burd będą surowo ukarani. Prawie wszyscy się rozchodzą, pozostaje tylko Monteki, który wypytuje Benvolia, kto sprowokował tę potyczkę. Prosi też, by jako przyjaciel Romea dowiedział się, co jest przyczyną jego udręki. Na widok syna pospiesznie się oddala. W rozmowie z Benvoliem Romeo wyznaje, że jest nieszczęśliwie zakochany w Rozalindzie.

Scena 2

Parys, krewny księcia, napomyka Kapuletiemu o chęci ożenku z jego córką Julią. Ojciec dziewczyny stwierdza jednak, że jest ona jeszcze za młoda i zaprasza młodzieńca na bal kostiumowy, organizowany w jego domu. Potem wysyła sługę, by przekazał wszystkim gościom zaproszenia.

Służący nie umie czytać i prosi o pomoc Romea i Benvolia. Po jego odejściu Romeo decyduje, że pojawi się na balu w domu wroga.

Scena 3

Pani Kapuleti mówi córce o zabiegach Parysa, Julia przyrzeka dobrze przyjrzeć się konkurentowi na balu. Tę rozmowę przerywają nieustannie wspomnienia gadatliwej niani, Marty, o dzieciństwie dziewczyny.

Scena 4

Romeo wraz z orszakiem pojawia się przed domem Kapuletich. Towarzyszą mu między innymi Benvolio i Merkucjo - jego przyjaciele.

Scena 5

Słudzy kłócą się pomiędzy sobą, wzajemnie zarzucając sobie lenistwo, brak gorliwości w wykonywaniu poleceń. Wchodzą gospodarze domu, Julia, Tybalt, Marta i całe grono zaproszonych gości. Kapuleti nakazuje uprzątnięcie stołów, by zrobić miejsce do tańca. Tybalt rozpoznaje wśród gości Romea, ale wuj zakazuje mu wszczynać bójkę. Tymczasem młodzieniec dostrzega wśród gości Julię i zachwycony jej urodą rozpoczyna rozmowę. Dziewczyna wydaje się równie zafascynowana swym rozmówcą.

Akt II

Chór komentuje sytuację, mówiąc, że w duszy Romea nowa namiętność wyparła starą. Młodzi są sobą zafascynowani, choć świadomi, że obiektem ich uczuć stał się przedstawiciel wrogiego rodu. Nic to jednak nie znaczy wobec „słodyczy kochania”.

Scena 1

Romeo ukrywa się w ogrodzie Kapuletich, jego przyjaciele próbują go odszukać, ale on chowa się również przed nimi.

Scena 2

Ukryty w ciemności młodzieniec słyszy wyznanie Julii i sam odkrywa przed nią swe uczucia. Nie mogą się rozstać, choć dziewczynę nawołuje z głębi domu piastunka. Ustalają na koniec sposób porozumiewania się przez posłańców.

Scena 3

Ojciec Laurenty wraca do celi z ogrodu, gdzie zrywał zioła; wtedy pojawił się Romeo. Chłopak wyjawia mu swe uczucia do Julii i namawia go, by udzielił im potajemnego ślubu. Zakonnik zgadza się, mając nadzieję, że to zakończy waśnie obu rodów.

Scena 4

Na ulicy Benvolio i Merkucjo rozmawiają o liście, który Tybalt przysłał do Romea, świadomi, że z pewnością zawiera on wezwanie na pojedynek. Merkucjo przestrzega przed Tybaltem i jego szermierczymi umiejętnościami. Przybywa Romeo. Przyjaciele pokpiwają z niego, a on daje się wciągnąć w tę słowną potyczkę. Wtedy pojawia się Marta, na osobności mówi o uczuciu swej młodej panienki do Romea, a on, szczęśliwy, przekazuje termin spotkania u ojca Laurentego.

Scena 5

Zniecierpliwiona i zatroskana Julia czeka na powrót piastunki, Marta najpierw długo narzeka na zmęczenie, a dopiero po chwili mówi o ustalonym przez Romea spotkaniu.

Scena 6

Romeo oczekuje na ukochaną pod celą ojca Laurentego, potem kapłan zabiera ich do świątyni, by udzielić im sakramentu małżeństwa.

Akt III

Scena 1

Merkucjo z Benvoliem oraz towarzyszącą im służbą spotykają na placu Tybalta, zaczyna się sprzeczka, a kiedy pojawia się Romeo, Tybalt obrzuca go wyzwiskami i usiłuje sprowokować do bójki. Romeo nie chce stanąć do walki, wtedy rozdrażniony Merkucjo wyciąga broń, a Tybalt natychmiast dobywa swojej. By rozdzielić walczących, Romeo rzuca się pomiędzy nich. Wówczas Tybalt zadaje zdradzieckie pchnięcie pod jego ramieniem, po czym odchodzi. Śmiertelnie ranny Merkucjo umiera w chwilę potem. Na wieść o tym Romeo staje do walki z Tybaltem i zabija go, potem w pośpiechu opuszcza plac, na który po chwili przybywa książę Eskalus wraz ze świtą oraz przedstawicielami obu rodów. Benvolio na jego rozkaz relacjonuje przebieg zdarzenia. Władca skazuje Romea na wygnanie.

Scena 2

Julia z niecierpliwością oczekuje nocy. Wchodzi Marta, niosąc sznurowaną drabinkę i lamentując nad zabitym Tybaltem. Julia jest przekonana, że zginął Romeo, dopiero po chwili pomyłka się wyjaśnia. Dziewczyna rozpacza, że jej świeżo poślubiony mąż stał się zabójcą. Przeraża ją również fakt, że za czyn ten został wypędzony z miasta i nie będą mogli się spotykać. Marta jednak zobowiązuje się zanieść mu wiadomość do celi ojca Laurentego.

Scena 3

Kapłan przynosi ukrywającemu się młodzieńcowi wiadomość, że książę skazał go na banicję. Zrozpaczony Romeo z przerażeniem myśli o przyszłości. Do celi przybywa Marta, piastunka Julii, i opowiada o cierpieniu swej panienki. Pełen wyrzutów sumienia Romeo próbuje się pchnąć nożem, Mar ta z trudem go powstrzymuje. Potem daje mu pierścień, który wręczyła jej Julia. Oboje opuszczają celę Laurentego.

Scena 4

Kapuleti w rozmowie z Parysem przyrzeka mu, że w czwartek, za trzy dni, Julia zostanie jego żoną.

Scena 5

Małżonkowie - Julia i Romeo - czule żegnają się po wspólnie spędzonej nocy. Po odejściu Romea do sypialni dziewczyny wchodzi pani Kapuleti. Z troską przygląda się zapłakanej Julii, pociesza ją, że zabójca Tybalta nie uniknie kary, a potem mówi jej o planowanym małżeństwie z Parysem. Dziewczyna nie zgadza się na nie. Do rozmowy włącza się ojciec, który wszedł właśnie wraz z Martą do sypialni córki. Ostro ją ruga za odmowę i grozi, że wyrzuci ją z domu, jeśli nie zmieni zdania. Po wyjściu rodziców przerażona Julia prosi o radę Martę, która twierdzi, że powinna zapomnieć Romea i zgodzić się na ślub z Parysem. Rozzłoszczona dziewczyna odsyła piastunkę, a sama decyduje się na wyjście do ojca Laurentego.

Akt IV

Scena 1

Parys chce ustalić z ojcem Laurentym termin ślubnej uroczystości, w chwilę później wchodzi Julia. Niechętnie odpowiada na pytania Parysa dotyczące jej uczuć i planowanego ślubu. Po wyjściu hrabiego błaga kapłana o pomoc. Ojciec Laurenty wymyśla intrygę, daje dziewczynie fiolkę z wywarem z ziół, które mają ją uśpić i sprawić, że będzie wyglądała jak martwa.

Scena 2

Pan i pani Kapuleti omawiają kwestię przyjęcia weselnego. Julia powraca od ojca Laurentego i z pokorą zgadza się na zaproponowane przez rodziców zaślubiny.

Scena 3

Julia wybiera odświętną suknię, odsyła Martę i matkę, by pozostać sama w pokoju, potem wypija ziołowy napój.

Scena 4

Pani Kapuleti wraz z mężem oraz Martą doglądają przygotowań do przyjęcia, zbliża się świt.

Scena 5

Marta wchodzi do sypialni Julii, by ją obudzić, ale dziewczyna leży jak martwa. Kiedy przybywa Parys z ojcem Laurentym i muzykantami, dowiaduje się, że dzień wesela stał się dniem pogrzebu. Kapłan nakazuje przygotować dziewczynę do pochówku. Wszyscy goście wychodzą, pozostają jedynie muzykanci, którzy po chwili wdają się w słowną utarczkę pomiędzy sobą.

Akt V

Scena 1

Romeo wyczekuje w Mantui na wiadomości z Werony. Przybywa Baltazar - sługa Romea - i przynosi mu wieść o śmierci Julii. Młodzieniec postanawia powrócić do rodzinnego miasta i spocząć w grobie obok ukochanej, dlatego kupuje u aptekarza silną truciznę.

Scena 2

Do celi ojca Laurentego przychodzi brat Jan i informuje go, że nie zdołał wysłać listu do Mantui, do Romea, ponieważ zamknięto i opieczętowano dom, w którym przebywał, w obawie przed zarazą. Na wieść o tym nikt nie chciał podjąć się funkcji posłańca. Ojciec Laurenty dochodzi do wniosku, że musi sam iść do grobowca, by towarzyszyć Julii przy przebudzeniu, a potem ukryć ją w klasztorze.

Scena 3

Parys wraz z paziem przychodzą na cmentarz, by złożyć wiązankę kwiatów na grobie Julii. Służący ma pozostać na straży i ostrzec go, gdyby ktoś nadchodził. Na cmentarzu pojawia się Romeo z Baltazarem. Nakazuje słudze, by oddał rankiem napisany przez niego list ojcu, a sam zamierza włamać się do grobowca. Z ciemności wyłania się jednak Parys i dochodzi do pojedynku. Przerażony paź biegnie po strażników miejskich. Romeo śmiertelnie rani swego przeciwnika. Parys ostatkiem sił wypowiada prośbę, by złożyć jego ciało w grobowcu obok Julii. Młody Monteki czyni zadość jego ostatniej woli. Składa ciało w grobowcu, wypija truciznę i umiera.

W chwilę potem na cmentarz dociera ojciec Laurenty, niosąc łom i łopatę. Spotyka Baltazara i na wieść o tym, że Romeo udał się do grobowca, szybko rusza w jego ślady. Po wejściu do krypty dostrzega zwłoki Romea i Parysa, w tym samym momencie budzi się Julia. Na zewnątrz słychać jakieś głosy, więc kapłan namawia dziewczynę, by z nim opuściła grobowiec. Julia zostaje. Szybko zorientowała się, że Romeo odebrał sobie życie, wypijając truciznę. Chwyta więc jego sztylet i przebija się nim.

Do krypty wchodzą sprowadzeni przez pazia strażnicy miejscy. Na widok tylu zwłok decydują się wezwać księcia oraz przeszukać cmentarz. Po chwili przybywa władca, po nim rodzice Julii, a za jakiś czas ojciec Romea, strażnicy zaś przyprowadzają Baltazara i ojca Laurentego. Kapłan wyjawia wszystkim tajemnicę Romea i Julii, mówi o ich ślubie, o tym, jak doszło do śmierci. Potem Baltazar - służący Romea wręcza księciu list, a paź relacjonuje, czego był świadkiem na cmentarzu. Książę, zapoznawszy się z listem, stwierdza, że to spór Montekich i Kapuletich doprowadził do tej tragedii.

Przedstawiciele obu rodów przysięgają sobie zgodę, Monteki deklaruje, że postawi Julii pomnik ze szczerego złota, a Kapuleti obiecuje uwiecznić postać Romea, by po wsze czasy wszyscy pamiętali historię nieszczęśliwych kochanków z Werony.