Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Gatunek literacki: ballada (gatunek synkretyczny - mieszany)
Ballada Romantyczność, będąca programowym utworem cyklu, stanowi manifest romantyczny i to zarówno w warstwie ideowej, jak i artystycznej. Wiersz koncentruje się na istotnym dla epoki przekonaniu o wyższości poznania intuicyjnego nad rozumowym oraz odwołuje się do ludowości jako źródła wiedzy o człowieku i świecie. Tekst ma charakter krytyki oświeceniowych koncepcji filozoficznych i estetycznych, w szczególności zaś jest polemiką z poglądami Jana Śniadeckiego, zawartymi w jego rozprawie pt. O pismach klasycznych i romantycznych.
„Zdaje mi się, że widzę... gdzie?
Przed oczyma duszy mojej.”
zaczerpnął A. Mickiewicz z Hamleta Williama Szekspira. W słowach angielskiego poety zawiera się bliskie romantykom przeświadczenie o możliwościach pozazmysłowego poznawania świata.
Utwór wyraźnie dzieli się na dwie części. W pierwszej przedstawiona jest historia prostej, robiącej wrażenie obłąkanej, dziewczyny - Karusi, która rozpacza po śmierci swojego ukochanego - Jasia. Na szaleństwo bohaterki wskazuje jej dziwne zachowanie: chaotyczne ruchy, częste przejścia ze stanu ożywienia w stan otępienia, nieuzasadnione niczym zmiany nastroju. Dziewczyna rozmawia z duchem swego zmarłego kochanka, który w jej relacji ma wygląd trupa: („Zimny, jakie zimne dłonie”, „Twoja biała sukienka”). Słowa bohaterki wyrażają bezgraniczną rozpacz i ból po stracie kochanej osoby. Dziewczyna zdaje sobie sprawę, iż każde spotkanie z kochankiem znowu zakończy się ich rozdzieleniem - zgodnie z ludowymi wierzeniami, pianie kura jest dla widma sygnałem, że musi wrócić do świata zmarłych.
Karusia jest typową bohaterką romantyczną. Cierpi z miłości, ale jej uczucie nie skończyło się wraz ze śmiercią Jasia. Romantyczna koncepcja miłości zakładała bowiem, iż bliskie relacje, łączące dwoje ludzi, mają charakter duchowy i ponadczasowy, a śmierć nie może ich zniszczyć. Prostota i obłęd Karusi umożliwiają bohaterce kontakty ze światem zmarłych („Widzę, oni nie widzą”), co łączy się z wiarą romantyków w nadzwyczajne możliwości pozazmysłowego poznawania istoty świata przez szaleńców, dzieci, nieuczonych ludzi oraz poetów. Karusia wyobcowana jest ze społeczeństwa, które jej nie rozumie:
„Złe mnie w złych ludzi tłumie,
Płaczę, a oni szydzą”.
Druga część utworu przybiera formę polemiki między narratorem a Starcem, którego osoba stanowi aluzję do postaci matematyka, Jana Śniadeckiego. Oświeceniowej filozofii A. Mickiewicz przeciwstawia romantyczną wizję świata. Starzec, przedstawiciel „epoki rozumu”, próbuje przekonać zebranych, iż zachowanie Karusi oraz jej przeświadczenie o obecności ducha Jasia są jedynie wynikiem obłędu dziewczyny i niepopartej dowodami ludowej wiary w zabobony. W słowach: „Ufajcie memu oku i szkiełku. / Nic tu nie widzę dokoła”, Starzec zwraca uwagę na podstawową dla racjonalizmu empiryczną (doświadczalną) metodę poznawczą, wspartą teorią naukową. Przeciwwagę dla poglądów Starca, hołdujących racjonalizmowi i empiryzmowi, stanowi zachowanie Karusi oraz reakcje tłumu prostych ludzi, których okrzyki: „Mówcie pacierze! (...) / Tu jego dusza być musi” dowodzą wiary zebranych w obcowanie żywych i umarłych. Po stronie obłąkanej dziewczyny stoi także narrator. Jego opinię:
„Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko.”
traktować można jako wyraz poglądów samego A. Mickiewicza.
Poeta krytykuje racjonalistyczną teorię poznawczą, opartą na bezdusznych metodach naukowych („Martwe znasz prawdy”), opisującą świat w kategoriach mechanizmu, którego elementy nie są ze sobą połączone głębszą metafizyczną więzią („Widzisz świat w proszku”). W słowach narratora brzmi nawet jakby nutka ubolewania, oto bowiem Starzec jest pozbawiony czegoś bardzo cennego, jego obraz świata jest istotnie zubożony. Końcowe słowa ballady: „Miej serce i patrzaj w serce”, to wyraz poglądów A. Mickiewicza, który odrzuca racjonalizm na rzecz uczucia, intuicji i wiary oraz wskazuje na nieograniczone możliwości pozazmysłowych metod poznania.
Romantyczność jest typową balladą, w której wykorzystano motyw ludowych opowieści.
W utworze poeta odwołuje się do wierzeń, zakładających możliwość kontaktu świata żywych i umarłych. A. Mickiewicz wprowadza ludowych bohaterów (dziewczyna i tłum prostych ludzi). Dialog oraz liczne wyznania Karusi potęgują dramatyzm utworu i umożliwiają ukazanie wewnętrznego świata przeżyć bohaterów. Poeta wprowadza epickiego narratora, który nie tylko relacjonuje przebieg wydarzeń, ale także wyraża własne opinie. Kształt artystyczny utworu wskazuje na charakterystyczny dla gatunku ballady rodzajowy synkretyzm (obecność epickiego narratora, dramatyczne dialogi, liryczne wyznania) oraz stanowi świadectwo romantycznego zafascynowania twórczością ludową.
Programowość Romantyczności dodatkowo została podkreślona brakiem nastroju grozy, tajemniczości - tak typowego dla innych utworów zbioru. Przedstawiona scena fantastyczna stała się pretekstem do postawienia filozoficznego pytania: czy wiedzę o świecie można opierać tylko na tym, co postrzegalne?
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.