Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
Odpowiedzi do zadań z podręczników w apce Skul
pobierz
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Rodzaj literacki: liryka
Gatunek literacki: oda
Pierwsza wersja utworu powstała zimą 1820 roku w Kownie. Po redakcji tekstu, dokonanej dwa lata później, wiersz ze względów cenzuralnych długo krążył w odpisach. Po raz pierwszy został oficjalnie wydrukowany w 1827 roku w antologii pt. Polihymnia, w 1838 roku ukazał się w paryskim wydaniu I tomu Poezji A. Mickiewicza.
W 1815 roku A. Mickiewicz przybył do Wilna, aby studiować na tamtejszym Uniwersytecie. Nawiązał tam bliskie przyjaźnie z rówieśnikami. Grupa studentów, której członków łączyła wspólna zabawa, jedność poglądów i idei oraz podobne plany życiowe, zawiązała w 1817 roku Towarzystwo Filomatów (miłośników nauki). Przyjęta przez stowarzyszenie ideologia podlegała ciągłej ewolucji, od oświeceniowej wiary w potęgę rozumu, nauki i zespołowego działania, po romantyczny kult młodości i dążenia niepodległościowe.
A. Mickiewicz, jako jeden z założycieli towarzystwa, przez długie lata przekonany był o wysokiej skuteczności form działania, przyjętych przez filomatów. Wielokrotnie wracał do ideałów swojej młodości, rozwijając i przekształcając cele i założenia związku. Z doświadczeń młodzieńczej działalności A. Mickiewicza wyrosła Oda do młodości, będąca świadectwem ewolucji ideowej ruchu filomatów.
Utwór łączy w sobie tradycje oświeceniowe z nowymi poglądami i ideami romantyzmu. Poeta odwołuje się do charakterystycznego dla epoki poprzedniej przekonania o wyższości celów społecznych nad potrzebami pojedynczego człowieka i wynikającej stąd konieczności podporządkowania interesów jednostki sprawom zbiorowości: „W szczęściu wszystkiego są wszystkich cele”.
Społeczna służba skutecznie może się realizować jedynie w działaniu zespołowym („jednością silni”), które łączy ludzi we wspólnym braterstwie i równości („razem młodzi przyjaciele”). Zespoleni wspólną ideą młodzi entuzjaści, w myśl oświeceniowych przekonań, zdolni są udoskonalić świat.
Osiemnastowieczne idee przyjaźni, jedności działania i służby wobec społeczeństwa, uzupełnia poeta założeniami typowo romantycznymi. A. Mickiewicz gloryfikuje młodość jako siłę tworzącą, zdolną wznieść człowieka ponad przyziemne sprawy:
„Młodości! dodaj mi skrzydła!
Niech nad martwym wzlecę światem”.
Motyw lotu, odwołujący się do mitu o Ikarze, który stracił życie pragnąc wznieść się ku słońcu, symbolizuje dążenie człowieka do ciągłego pokonywania ograniczeń oraz poszerzania własnych możliwości.
Kreacja podmiotu lirycznego jako wybitnej jednostki, nieomal nowego Heraklesa, jest zapowiedzią romantycznego indywidualizmu.
Z kręgu niemieckiego preromantycznego ruchu „Sturm und Drang” (burza i napór) pochodzi, eksponowana w utworze, idea rewolucji duchowej, będącej motorem rozwoju świata. Oda stanowi wezwanie do bezkompromisowej walki o całkowitą przemianę rzeczywistości („Gwałt niech się gwałtem odciska”). Końcowe słowa utworu:
„Witaj, jutrzenko swobody,
Zbawienia za tobą słońce!”
budzą nadzieję i wiarę na spełnienie tych ideałów.
Oda do młodości jest w dużym stopniu utworem o charakterze polemicznym. Oświeceniowemu racjonalizmowi, postawie zdroworozsądkowej, przeciwstawia A. Mickiewicz romantyczną wiarę w możliwości poznania pozazmysłowego („rozumni szałem”). Krytykując starsze pokolenie, zarzuca poeta jego przedstawicielom zbytni konserwatyzm i wynikającą stąd niechęć do przyjmowania nowych idei oraz, będącą konsekwencją takiej postawy, duchową śmierć („Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy”). Stara fizycznie i psychicznie generacja racjonalistów, ograniczona metodami rozumu, niezdolna jest poznać prawdziwą istotę świata:
„Takie widzi świata koło,
Jakie tępymi zakreśla oczy”.
XVIII-wiecznemu ideałowi mędrca i uczonego przeciwstawia poeta nowego, romantycznego bohatera, pełnego energii, zapału i nadziei, zachęca do przełamywania własnych słabości, pokonywania trudności.
Kierowany do młodego pokolenia postulat wykraczania poza dostępny rozumowi i zmysłom obraz rzeczywistości zawarł poeta w słowach:
„Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam, czego rozum nie złamie”.
Dualistyczny, oświeceniowy i romantyczny charakter Ody do młodości stał się przyczyną rozbieżności w interpretacji utworu. Niektórzy krytycy (J. Kleiner) wskazywali na syntetyczne ujęcie motywów i idei obu epok, inni przypisywali utwór całkowicie romantyzmowi (S. Skwarczyńska) lub oświeceniu (W. Kubacki). Pozostawiając tę kwestię nie rozstrzygniętą, należy zwrócić uwagę na ogromny rozgłos, jaki Oda do młodości zyskała sobie w społeczeństwie polskim w czasach powstań narodowych. Tekst, wzywający do walki o wolność, głoszący wiarę w zwycięstwo i sens ofiary słusznie zaliczył J. Kleiner do „rodu pieśni niosących moc i płomień”.
Oda, wywodząca się z greckiej liryki chóralnej, to utwór wierszowany, często stroficzny, sławiący wybitną postać, doniosłe wydarzenie, bądź wzniosłą ideę. Wiersz o charakterze pochwalnym lub dziękczynnym, nacechowany podniosłością stylu. Gatunek ten najchętniej uprawiany był przez twórców doby klasycyzmu jako podstawowa forma wypowiedzi poetyckiej o charakterze liryczno-retorycznym. Reguły gatunkowe ody zakładały pewną swobodę kompozycyjną i wersyfikacyjną, traktowaną zresztą jako retoryczny chwyt, za pomocą którego wyrażano szczególne wzburzenie, emocje i patos.
Najwybitniejszymi przedstawicielami tego gatunku literackiego byli N. Boi-leau, Wolter, a w Polsce A. Naruszewicz, S. Trembecki, K. Koźmian.
W dobie romantyzmu oda pełniła funkcję utworu, wyrażającego w sposób patetyczny założenia światopoglądowe. Właśnie ze względu na ową dopuszczalną swobodę kompozycyjną oda, spośród gatunków klasycyzmu, najbardziej się do tego nadawała.
Oda do młodości jest utworem, łączącym w sobie elementy poetyki oświeceniowej oraz romantycznej.
Z tradycją klasycystyczną wiąże tekst sam gatunek ody, utrzymany w konwencji charakterystycznej dla klasycyzmu postanisławowskiego. W obrazowaniu poetyckim wykorzystuje A. Mickiewicz liczne wątki i postaci mitologiczne, np.:
- motyw lotu, nawiązujący do mitu o Ikarze,
- postać Herkulesa, greckiego herosa, obdarzonego niepospolitą siłą, wynagrodzonego przez bogów za swoje czyny nieśmiertelnością („Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał Hydrze...”),
- Hebe, bogini młodości,
- laurowy wieniec jako formę najwyższej nagrody.
Utwór został napisany stylem podniosłym i patetycznym, a jego kompozycja opiera się na zasadzie kontrastu między starym i nowym światem.
Oryginalne metafory („szkieletów ludy”, „Obszar gnuśności”, „rozumni szałem”) i epitety („serca niebieskie”, „nieczułe lody”) wskazują nowe dla romantyzmu sposoby obrazowania i rozszerzają znaczenia tekstu. Utwór ma charakter apelu i manifestu nowatorskich poglądów i idei.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.