Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Ideologia pozytywizmu na gruncie polskim nie rozwinęła się w sposób identyczny we wszystkich trzech zaborach, co uwarunkowane było przyczynami społeczno-politycznymi. O ile Galicja cieszyła się po 1861 roku sporą autonomią, która zaowocowała programem lojalności wobec cesarstwa austriackiego, to zabór pruski i rosyjski poddawane były polityce wynaradawiania. Polacy w Galicji cieszyli się sporymi swobodami, zwłaszcza w zakresie samorządu lokalnego oraz szkolnictwa. Funkcjonowały dwa uniwersytety (w Krakowie i we Lwowie), w 1872 r. powstała w Krakowie Akademia Umiejętności. W szkole i urzędach mówiono po polsku, cenzura była umiarkowana, dlatego w miarę swobodnie rozwijała się twórczość artystyczna, działały teatry. Tragiczna była jednak sytuacja ekonomiczna Galicji (nędza galicyjska). Brak przemysłu, zacofanie gospodarcze rolnictwa, ciemnota i brak podstawowych warunków egzystencji warstw niższych.
Władze niemieckie przeprowadziły na podległych terenach reformę rolną już w latach 1823-1850, gospodarka ziemska stała na wysokim poziomie, powstawały drobne zakłady przemysłowe, co sprawiło, że idee „pracy organicznej” rozwinęły się tu wcześniej i przybrały inną formę niż w Królestwie Polskim. Działacze społeczni zaboru pruskiego prowadzili szeroko zakrojoną akcję uświadamiania ludu, zakładali świetlice ludowe, wydawali broszury przeznaczone dla chłopów, popierali rozwój drobnych zakładów i spółek konkurujących z kapitałem niemieckim. Oddziaływanie elit kulturalnych realnie podniosło stan świadomości społecznej w tym zaborze. Jednak lata osiemdziesiąte charakteryzuje wzmożona polityka germanizycyjna Bismarcka (Kulturkampf - czyli walka o kulturę, w ramach której uniemożliwiono Polakom działania oświatowe, społeczne). Podejmuje swoją działalność Hakata (Związek do Popierania Niemczyzny na Kresach Wschodnich) i Komisja Kolonizacyjna wykupująca ziemię od Polaków, nasila się walka z Kościołem katolickim - ostoją polskości. W 1885 roku miały miejsce rugi pruskie - wysiedlanie obywateli innych zaborów mieszkających na terenie cesarstwa. Działalność antypruską w tym zaborze prowadzili nie pisarze (jak w Królestwie Polskim), ale przemysłowcy, nauczyciele, społecznicy, dlatego idee pozytywistyczne nie mają odzwierciedlenia w dziełach literackich.
W Królestwie Polskim pozytywizm umacnia się po upadku powstania styczniowego (1864). W tymże roku władze carskie wydały ustawę uwłaszczeniową, by odciągnąć od udziału w walce chłopów. Ustawa jednak nie rozwiązywała dramatycznej sytuacji chłopów bezrolnych i małorolnych, pozostających bez środków do życia. Niekorzystne było również położenie drobnej i średniej szlachty obłożonej nadmiernymi grzywnami i podatkami, wywożonej na Syberię za udział w powstaniu i wywłaszczonej za karę z rodzinnych majątków. Zubożała szlachta - młode pokolenie - zasilała szeregi inteligencji miejskiej utrzymującej się z pracy urzędniczej, nauczycielskiej, dziennikarskiej. Umniejszenie roli ziemiaństwa spowodowało wzrost znaczenia burżuazji i mieszczaństwa (w którego skład wchodzi teraz część szlachty). Nie do pozazdroszczenia była sytuacja kobiet, zwłaszcza samotnych, pozbawionych męskiej opieki - nie mając zawodu ani wykształcenia skazane były na łaskę krewnych albo na nędzną wegetację. Co jakiś czas Królestwem wstrząsały pogromy antyżydowskie przychodzące z głębi Rosji, pozwalające wyładować złość za nędzę na znienawidzonej od wieków nacji.
Od upadku powstania trwa zacięta rusyfikacja przejawiająca się represjami wobec jego uczestników, obsadzaniem wyższych stanowisk Rosjanami, wprowadzeniem języka rosyjskiego jako urzędowego (kary dla uczniów mówiących po polsku), ostrą cenzurą, która trwa nieprzerwanie do pierwszej wojny światowej itp.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.