Czasownik - das Verb

Czasownik - das Verb

Odmiana czasowników w czasie teraźniejszym

Czasownik składa się z tematu i końcówki, np. machen: mach - temat, en - końcówka

W odmianie w czasie teraźniejszym do tematu czasownika dodaje się następujące końcówki:

Wyjątki:

⇒ temat kończy się na: -d, -t, -ffn, -tm, -chn (2 i 3 osoba liczby pojedynczej oraz 2 osoba liczby mnogiej otrzymują między tematem a końcówką osobową tzw. ruchome e dla ułatwienia wymowy)

arbeiten (pracować), antworten (odpowiadać), Öffnen (otwierać), atmen (oddychać), rechnen (liczyć)

⇒ temat kończy się na: -s, -z, -tz, -ss, -ß (2. os. l. poj. traci s w końcówce)

sitzen (siedzieć), hassen (nienawidzić), grÜßen (pozdrawiać)

⇒ temat kończy się na: -eln, -ern (1. os. l. poj. traci e należące do tematu)

tadeln (ganić), bÜgeln (prasować)

⇒ w niektórych czasownikach w 1. i 2. osobie l. poj. następuje zmiana samogłoski tematycznej

a - ä, np. fahren (jechać), halten (zatrzymywać)

e - i lub ie, np.:

sprechen (mówić)

lesen (czytać)

Czasowniki posiłkowe haben, sein, werden

Czasowniki haben (mieć), sein (być) oraz werden (stać się) nazywane są czasownikami posiłkowymi, ponieważ oprócz tego, że występują w zdaniu jako samodzielne czasowniki o podanym wyżej znaczeniu, używane są do tworzenia różnych form gramatycznych, w których znaczenie to tracą. Przykładem takich form gramatycznych, do których tworzenia potrzebne są czasowniki posiłkowe, są: czas Perfekt (er ist gefahren, er hat gefragt), czas Plusquamperfekt (sie hatte gearbeitet, sie war gekommen), czas Futur I (ich werde arbeiten), strona bierna Passiv (das Auto wird repariert).

Odmiana czasowników posiłkowych przez osoby

Formy czasowe w języku niemieckim

W języku niemieckim istnieją następujące formy czasowe:

Präsens - czas teraźniejszy, może być stosowany do wyrażenia przyszłości, a nawet przeszłości, jeśli np. opowiadamy o czymś, co nam się niedawno przydarzyło;

Präteritum inaczej Imperfekt - czas przeszły prosty - jest to czas literacki stosowany w bajkach, opowiadaniach, listach, życiorysach, rzadziej w języku mówionym (w przypadku czasowników haben, werden, sein i modalnych nawet w języku codziennym, mówionym stosuje się dla przeszłości formy czasu Präteritum, a nie Perfekt);

Perfekt - czas przeszły złożony - czas stosowany w codziennym języku mówionym i w prywatnych listach (np.do przyjaciółki, kolegi itp.);

Plusquamperfekt - czas zaprzeszły - stosowany do wyrażenia czynności, która odbyła się wcześniej niż czynność wyrażona innym czasem przeszłym;

Futur I - czas przyszły używany głównie w pismach zawierających prognozy i zamierzenia na przyszłość. W codziennym języku mówionym stosuje się dla wyrażenia przyszłości czas teraźniejszy Präsens.

Rozszerzenie

Futur II - czas stosowany głównie do wyrażenia przypuszczenia co do czynności z przeszłości.

Tworzenie poszczególnych form czasowych

⇒ Präteritum

czasowniki słabe:

temat czasownika + końcówki:

przykład:

ich machte, er kaufte, ihr hÖrtet

(Uwaga! W czasownikach, których temat kończy się na: t, d, ffn, chn, tm, np. arbeiten, Öffnen, atmen, w 2 i 3 os. l. poj. oraz w 2 os. l. mn. dodajemy między temat a t dodatkowo e np. er arbeitete, sie atmete, ihr Öffnetet).

czasowniki mocne:

temat często ze zmianą samogłoski tematycznej + końcówki

np.

gehen (iść)

kommen (przychodzić)

czasowniki mieszane:

czasowniki te mają zmianę samogłoski tematycznej tak jak czasowniki mocne, i końcówki we wszystkich osobach tak jak czasowniki słabe.

np.

bringen (przynosić)

nennen (nazywać)

UWAGA

3. osobę liczby pojedynczej czasowników mocnych i mieszanych w czasie Präteritum można znaleźć w tabeli form podstawowych czasowników, znajdującej się w każdym słowniku i większości książek do gramatyki.

⇒ Perfekt

Czas przeszły Perfekt jest czasem złożonym z czasownika posiłkowego haben lub sein (dla czasowników oznaczających zmianę położenia lub stanu, oraz czasowników werden, sein i bleiben, np. er ist gegangen - poszedł, er ist gestorben - umarł, er ist geblieben - został) oraz imiesłowu czasu przeszłego Partizip II.

er hat gekauft - kupił

du hast gegessen - jadłeś

ich bin gefahren - pojechałem

W zdaniu czasowniki posiłkowe pełnią rolę odmiennej części orzeczenia i stoją na miejscu drugim w zdaniu oznajmującym lub pierwszym w zdaniu pytającym, tworzonym przez inwersję. Partizip II stoi natomiast na końcu zdania.

UWAGA

czasowniki: gehen, lernen, lehren, bleiben

- jeżeli któryś z tych czasowników jest jedynym czasownikiem w zdaniu, tworzy Perfekt według powyższej reguły, np. Ich habe gelernt. Er ist gegangen.

- jeżeli obok któregoś z tych czasowników stoi inny (np. Ich lerne tanzen. Uczę się tańczyć), odmienną częścią orzeczenia pozostaje sein (dla gehen i bleiben) lub haben (dla lehren i lernen), na końcu zdania stoją zaś kolejno: bezokolicznik drugiego czasownika (tutaj tanzen), a po nim Partizip II jednego z czasowników: gehen, lernen, lehren, bleiben.

np.

Ich habe tanzen gelernt. Uczyłem się tańczyć.

Ich bin schwimmen gegangen. Poszedłem pływać.

Czasowniki: helfen, sehen, hÖren, lassen tworzą czas Perfekt tak, jak czasowniki modalne.

Patrz: Czasowniki modalne w trybie oznajmującym w czasie Perfekt.

⇒ Tworzenie formy Partizip II

Czasowniki słabe

ge + temat czasownika + t lub et dla czasowników, których temat kończy się na d-, t-, ffn-, tm-, chn-

antworten    ge-antwort-et

arbeiten    ge-arbeit-et

Öffnen    ge-Öffn-et

zeichnen    ge-zeichn-et

Czasowniki mocne

ge + temat często ze zmianą samogłoski + en

gehen    ge-gang-en

trinken    ge-trunk-en

fahren    ge-fahr-en

Czasowniki mieszane

ge + temat ze zmianą + t

bringen    ge-brach-t

wissen    ge-wuss-t

UWAGA

Przedrostka ge- nie otrzymują formy Partizip II od czasowników

- zakończonych na -ieren, np. interessieren - interessiert, korriegieren - korrigiert

- zaczynających się od przedrostków: be- bekommen - bekommt

ge- gefallen - gefallen

er- erzählen - erzählt

emp- empfangen - empfangen

ent- entkommen - entkommen

ver- verstehen - verstanden

zer- zerstÖren - zerstÖrt

miss- misslingen - misslungen

- z innymi przedrostkami, złożonych nierozdzielnie

wiederholen (powtarzać) - wiederholt

Übersetzen (tłumaczyć) - Übersetzt

Czasowniki złożone rozdzielnie otrzymują przedrostek ge- między przedrostek a czasownik, np. ein-ge-kauft, aufgestanden, vorgestellt.

PAMIETAJ!

W zdaniu częścią odmienną orzeczenia jest czasownik posiłkowy. Forma Partizip II stoi na końcu zdania.

Mein Bruder hat ein neues Auto gekauft.

Bist du heute zu Hause geblieben?

UWAGA

Formę Partizip II czasowników mocnych i mieszanych można znaleźć w tabeli form podstawowych czasowników, znajdującej się w każdym słowniku i większości książek do gramatyki.

⇒ Plusquamperfekt

Jest to czas przeszły używany dla zaznaczenia, że jakaś czynność została wykonana wcześniej niż inna wyrażona innym czasem przeszłym, najczęściej czasem Präteritum. Czas ten składa się z czasowników posiłkowych haben lub sein stojących w czasie Präteritum, a więc w formie hatte i war, oraz formy Partizip II czasownika.

Er hatte das frÜher gemacht.

Vorher war ich bei Anna gewesen.

⇒ Futur I

Jest to czas złożony z czasownika posiłkowego werden i bezokolicznika czasownika.

Wir werden bald nach Deutschland fahren.

Wirst du mir helfen?

Rozszerzenie

⇒ Futur II

werden + Infinitiv Perfekt (tzn. Partizip II + haben/sein)

np.:

Er wird wohl in Deutschland gearbeitet haben.

Prawdopodobnie pracował w Niemczech.

Sie werden wohl nach Amerika geflogen sein.

Prawdopodobnie polecieli do Ameryki.

Czasowniki zwrotne

Pewna grupa czasowników w języku niemieckim, podobnie jak i w języku polskim, wymaga zastosowania przy nich zaimka zwrotnego. Czasowniki te nazywamy czasownikami zwrotnymi - reflexive Verben.

W odróżnieniu od języka polskiego, w którym zaimek zwrotny ma taką samą postać dla każdej osoby i liczby - się, w języku niemieckim zaimek zwrotny sich odmienia się przez osoby wraz z czasownikiem, przy którym występuje.

sich freuen - cieszyć się

Konieczność odmiany zaimka zwrotnego przez osoby sprawia problemy przy tłumaczeniu zdań z języka polskiego na niemiecki, gdyż tłumaczący kierując się zasadą rządzącą w języku polskim ma zazwyczaj tendencję do wstawiania w każdej osobie formy sich.

Przykład poprawnego tłumaczenia

Cieszę się z książki. Ich freue mich Über das Buch.

Czy interesujesz się sportem? Interessierst du dich fÜr Sport?

Złościmy się z powodu tego hałasu. Wir ärgern uns Über den Lärm.

UWAGA

Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że często niemieckie odpowiedniki polskich czasowników zwrotnych wcale nie są zwrotne i na odwrót. Niemieckie czasowniki zwrotne tłumaczymy na język polski używając polskich czasowników nie będących zwrotnymi.

polski zwrotny: uczyć się    niemiecki nie zwrotny: lernen

polski zwrotny: śmiać się    niemiecki nie zwrotny: lachen

Czasowniki złożone

Czasowniki złożone rozdzielnie

Większość przedrostków w jęz. niemieckim tworzy z czasownikami połączenia rozdzielne. W zdaniu przedrostek odrywa się od czasownika i stoi na końcu:

einkaufen: Ich kaufe heute ein.

aufstehen: Peter steht um 7 Uhr auf.

Uwaga! Po czasowniku modalnym czasownik rozdzielnie złożony stoi na końcu zdania w formie bezokolicznika, tym samym przedrostek znów jest złączony z czasownikiem

Ich muss heute einkaufen.

Peter soll um 7 Uhr aufstehen.

Przykłady przedrostków, które najczęściej tworzą połączenia rozdzielne: an-, ab-, auf-, aus-, bei-, dar-, mit-, zu-, vor-, ein-:

ankommen - przybywać

Der Zug kommt um acht Uhr an. Pociąg przyjeżdża o ósmej.

abfahren - odjeżdżać

Der Zug fährt erst morgen ab. Pociąg odjeżdża dopiero jutro.

aufstehen - wstawać

Ich stehe sehr frÜh auf. Wstaję bardzo wcześnie.

aussteigen - wysiadać

An dem Theater steigen wir aus. Koło teatru wysiadamy.

mitkommen - towarzyszyć komuś

Heute kommen Eva und Marco zu mir. Kommst du mit?

Dzisiaj przyjdą do mnie Marco i Eva. Przyjdziesz z nimi?

zuhÖren - przysłuchiwać się

Die Lehrerin erklärte die Regel, die SchÜler hÖrten zu.

Nauczycielka objaśniała regułę, uczniowie przysłuchiwali się.

vorbereiten - przygotować

Ich bereite mich fÜr die PrÜfung in Deutsch vor.

Przygotowuję się do egzaminu z niemieckiego.

einkaufen - robić zakupy

In diesem Geschäft kaufe ich gern ein. Chętnie robię zakupy w tym sklepie.

Czasowniki złożone nierozdzielnie

Istnieje grupa przedrostków, które tworzą połączenia wyłącznie nierozdzielne. Są to:

be-, ge-, ent-, emp-, er-, miss-, ver-, zer-:

bekommen - dostawać

Jeden Monat bekomme ich einen Brief von ihm.

Każdego miesiąca dostaję od niego list.

gefallen - podobać się

Das neue Buch gefällt mir gut. Ta nowa książka podoba mi się.

entlaufen - uciec

Der Hund entläuft ihm jeden Morgen. Ten pies ucieka mu każdego rana.

empfehlen - polecać

Ich empfehle dir den Film. Polecam ci ten film.

erzählen - opowiadać

Die Mutter erzählt dem Kind ein Märchen. Mama opowiada dziecku bajkę.

missbrauchen - nadużywać

Der KÖnig missbraucht seine Macht. Ten król nadużywa swej władzy.

vergessen - zapominać

SchÜler vergessen ihre Pausebrote.

Uczniowie zapominają drugiego śniadania.

zerstÖren - niszczyć

Das Kind zerstÖrt jedes Spielzeug. To dziecko niszczy każdą zabawkę.

Rozszerzenie

⇒ Czasowniki złożone rozdzielnie i nierozdzielnie z przedrostkami: Über-, um-, unter-, durch-, wieder-, wider-, voll-

Istnieje grupa przedrostków (durch-, hinter-, Über-, um-, unter-, voll-, wieder-, wider-), które mogą tworzyć z tym samym czasownikiem zarówno połączenie rozdzielne, jak i nierozdzielne, przy czym utworzone w ten sposób czasowniki nierozdzielnie złożone mają znaczenie przenośne, rozdzielnie złożone zaś - dosłowne, np.

Übersetzen (nierozdz. tłumaczyć - rozdz. przeprawiać, przenosić się)

Ich Übersetze den Text ins Polnische.

Tłumaczę (przekładam) ten tekst na język polski.

Morgen setzen wir ans andere Ufer Über. Jutro przeprawimy się na drugi brzeg.

durchfahren (nierozdz. przejeżdżać przez jakąś przestrzeń - rozdz. być przejazdem)

In diesem Sommer durchfahre ich das ganze Land.

Tego lata przejadę przez cały kraj.

Der Bus fährt hier durch. Ten autobus tędy tylko przejeżdża.

umstellen (nierozdz. obstawić dookoła, otoczyć - rozdz. przestawiać)

Die SchÜler umstellten ihre neue Kollegin.

Uczniowie otoczyli swoją nową koleżankę.

Er stellt die BÜcher in dem Regal um. On przestawia książki w regale.

hintergehen (nierozdz. oszukać, podejść kogoś - rozdz. cofnąć się)

Er hinterging wieder seine Frau. Znów oszukał żonę.

Die Frau ging schnell in die KÜche hinter.

Kobieta szybko wycofała się do kuchni.

wiederholen (nierozdz. powtarzać - rozdz. przynosić)

Die SchÜler wiederholen zweimal den Satz.

Uczniowie powtarzają to zdanie dwukrotnie.

Morgen hole ich dir das Buch wieder. Jutro przyniosę ci tę książkę.

Czasowniki modalne w trybie oznajmującymw czasach Präsens i Präteritum orazw trybie przypuszczającym w czasie Präteritum

Czasowniki modalne to grupa sześciu czasowników, które najczęściej występują w zdaniu wraz z innym czasownikiem. Stanowią one wtedy odmienną część orzeczenia i zajmują w zdaniu jej miejsce (drugie w zdaniu oznajmującym, pierwsze w pytaniu tworzonym przez inwersję lub ostatnie w wielu zdaniach pobocznych).

Drugi czasownik stoi natomiast na końcu zdania w formie bezokolicznika.

Maria muss heute Deutsch lernen. Maria musi się dziś uczyć niemieckiego.

Kannst du wirklich gut schwimmen? Czy rzeczywiście umiesz dobrze pływać?

Ich weiß, dass Anna singen mag. Wiem, że Anna lubi śpiewać.

(Jeżeli w zdaniu pobocznym czasownik modalny jako odmienna część orzeczenia musi stanąć na końcu, wtedy czasownik drugi w formie bezokolicznika poprzedza go bezpośrednio.)

⇒ Odmiana czasowników modalnych w czasie teraźniejszym Präsens

Należy zwrócić uwagę na nieregularną odmianę czasowników modalnych, tj. zmiany samogłoski tematycznej w liczbie pojedynczej w przypadku czasowników: dÜrfen, kÖnnen, mÖgen i mÜssen oraz brak końcówki osobowej w pierwszej i trzeciej osobie liczby pojedynczej we wszystkich czasownikach modalnych.

⇒ Odmiana czasowników modalnych w czasie przeszłym Präteritum

⇒ Odmiana czasowników modalnych w trybie przypuszczającym Konjunktiv czasu przeszłego Präteritum

Tryb przypuszczający Konjunktiv czasu przeszłego Präteritum czasowników modalnych stosowany jest często do wyrażenia grzecznej prośby, np.

DÜrfte ich Sie um Hilfe bitten?

Czy wolno byłoby mi prosić Pana/ Panią/Państwa o pomoc?

KÖnntest du lauter sprechen? Czy byłbyś w stanie mówić głośniej?

Uwaga!

Czasownik mÖgen - lubić w trybie przypuszczającym Konjunktiv w czasie przeszłym Präteritum zmienia swoje znaczenie er mÖchte - on chciałby.

np.

Ich mag BÜcher lesen. Lubię czytać książki.

ale

Ich mÖchte BÜcher lesen. Chciałabym czytać książki.

Formy czasowników wollen i sollen są w czasie Präteritum takie same w trybie oznajmującym, jak i w trybie przypuszczającym Konjunktiv.

Rozszerzenie

⇒ Czasowniki modalne w trybie oznajmującym w czasie Perfekt

Czasowniki modalne, tak jak pozostałe czasowniki w języku niemieckim, mają swoje formy imiesłowowe Partizip II:

dÜrfen - gedurft

kÖnnen - gekonnt

mÖgen - gemocht

mÜssen - gemusst

wollen - gewollt

sollen - gesollt

Wszystkie czasowniki modalne łączą się w czasie Perfekt z czasownikiem posiłkowym haben.

Rozróżnić należy dwie sytuacje:

- czasownik modalny występuje jako jedyny czasownik w zdaniu

Jeżeli czasownik modalny jest jedynym czasownikiem w zdaniu, wtedy odmienną formą orzeczenia jest czasownik posiłkowy haben, na końcu zdania stoi natomiast forma Partizip II tego czasownika modalnego.

- czasownik modalny występuje w zdaniu z drugim czasownikiem

Jeżeli czasownik modalny występuje w zdaniu z innym czasownikiem (innymi czasownikami), wtedy odmienną formą orzeczenia pozostaje czasownik posiłkowy haben, na końcu zdania stoją dwa (lub więcej) bezokoliczniki, przy czym jako ostatni stoi bezokolicznik czasownika modalnego.

⇒ czasowniki modalne w trybie oznajmującym w czasie Plusquamperfekt

W czasie Plusquamperfekt czasowniki modalne zachowują się identycznie jak w czasie Perfekt, tyle że czasownik posiłkowy haben stoi w formie Präteritum (hatte, hattest, hatte, hatten, hattet, hatten).

⇒ czasowniki modalne w trybie oznajmującym w czasie Futur I

Czasowniki modalne tworzą czas Futur I zgodnie z regułą, to znaczy łączą się z czasownikiem posiłkowym werden, który pełni funkcję odmiennej części orzeczenia, one same zaś stoją na końcu zdania w formie bezokolicznika:

Ich werde das kÖnnen.

Jeżeli obok czasownika modalnego wystąpi w zdaniu inny czasownik bądź inne czasowniki, wtedy ich bezokoliczniki stoją na końcu zdania, ale przed bezokolicznikiem czasownika modalnego.

Im nächsten Jahr werde ich mehr arbeiten mÜssen.

Die SchÜler werden in der zweiten Klasse gut lesen und schreiben kÖnnen.

Czasownik lassen

⇒ Czasownik lassen jest czasownikiem mocnym, ma następujące formy podstawowe:

lassen, ließ, gelassen + haben

⇒ W zdaniu występuje zawsze z dopełnieniem w bierniku (Akkusativ), na co należy zwrócić szczególną uwagę, gdyż czasowniki odpowiadające mu w języku polskim wymagają zazwyczaj dopełnienia w celowniku (Dativ).

⇒ Czasownik lassen ma wiele znaczeń:

zostawiać

Lass uns in Ruhe. Zostaw nas w spokoju.

Ich habe das Auto in der Werkstatt gelassen.

Zostawiłem samochód w warsztacie.

kazać coś zrobić

Sie ließ mich das Buch morgen bringen. Kazała mi przynieść tę książkę jutro.

zlecić zrobienie czegoś

Er ließ sich das Haar schneiden. Kazał sobie ściąć włosy.

Er ließ das Auto reparieren. Oddał samochód do naprawy.

pozwalać

Ich lasse dich mein Gedicht lesen. Pozwolę ci przeczytać mój wiersz.

pozwolić się/dać się

Das Buch lässt sich schnell lesen. Tę książkę da się szybko przeczytać.

Bezokolicznik z zu i bez zu

Zu poprzedza bezpośrednio bezokolicznik, który stoi po:

⇒ czasownikach wymagających uzupełnienia innym czasownikiem:

np. beginnen (zaczynać), vergessen (zapominać), vorschlagen (proponować), vorhaben (planować), brauchen (potrzebować)

Ich beginne zu arbeiten. Zaczynam pracować.

Ich habe vergessen das Buch zu lesen. Zapomniałem przeczytać tę książkę.

Ich schlage vor, ins Kino zu gehen. Proponuję pójść do kina.

Wir haben vor, nach Deutschland zu fahren. Planujemy jechać do Niemiec.

Ich brauche dich nicht danach zu fragen. Nie potrzebuję cię o to pytać.

⇒ wyrażeniach złożonych z haben i rzeczownika:

die Absicht haben (mieć zamiar), Lust haben (mieć ochotę), die MÖglichkeit haben (mieć możliwość)

Er hat die Absicht, Medizin zu studieren. On ma zamiar studiować medycynę.

Ich habe Lust, ins Kino zu gehen. Mam ochotę pójść do kina.

Sie hat keine MÖglichkeit, das Buch zu leihen.

Ona nie ma możliwości pożyczyć tej książki.

⇒ wyrażeniach złożonych z sein i przymiotnikach:

es wäre gut (byłoby dobrze), es ist gesund (jest zdrowo), es ist nett (jest miło)

Es wäre gut, mit ihm zu reden. Byłoby dobrze z nim porozmawiać.

Es ist gesund, Sport zu treiben. Jest zdrowo uprawiać sport.

Es ist nett, dich zu sehen. Miło jest cię widzieć.

Bezokolicznik bez zu stoi po:

⇒ czasownikach modalnych: dÜrfen, kÖnnen, mÜssen, mÖgen, sollen, wollen.

Do solltest mehr lernen. Powinieneś się więcej uczyć.

Ich muss unbedingt das Buch haben. Muszę koniecznie mieć tę książkę.

⇒ czasownikach: gehen, kommen, lernen, lehren, bleiben oraz: lassen, helfen, hÖren, sehen.

Ich gehe heute schwimmen. Idę dziś popływać.

Wir lernen tanzen. Uczymy się tańczyć.

Der Vater lässt das Auto reparieren. Ojciec oddaje samochód do naprawy.

Ich helfe dir aufräumen. Pomogę ci sprzątać.

Er sieht das Kind spielen. On widzi, jak dziecko się bawi.

Imiesłów czasownika Partizip II

Partizip II (inaczej Partizip Perfekt) jest to imiesłów czasu przeszłego tłumaczony na język polski jako imiesłów przymiotnikowy bierny.

⇒ Tworzenie form Partizip II - PATRZ: Formy czasowe w języku niemieckim, czas Perfekt

Zastosowanie Partizip II

- do tworzenia form czasów: Perfekt (Der Vater ist gekommen), Plusquamperfekt (Er hatte Hände gewaschen), Futur II (Sie wird nach Hause gegangen sein)

- do tworzenia form strony biernej (Das Buch wird gelesen)

- jako przydawka (stoi bezpośrednio przed rzeczownikiem), np.

das gekaufte Haus - kupiony dom

der geschriebene Brief - napisany list

ein repariertes Auto - naprawiony samochód

UWAGA!

Partizip II w funkcji przydawki odmienia się według tych samych reguł, co przymiotnik w funkcji przydawki.

PATRZ: Przymiotnik jako przydawka: odmiana przymiotnika.

Rozszerzenie

Imiesłów czasownika Partizip I

Partizip I (inaczej Partizip Präsens) jest to imiesłów czasu teraźniejszego tłumaczony na język polski jako imiesłów przymiotnikowy czynny (zakończony na -ący, -ąca, -ące) oraz imiesłów przysłówkowy współczesny (zakończony na -ąc).

⇒ Tworzenie form Partizip I

bezokolicznik czasownika + d

gehen + d gehend idąc

kommen + d kommend przychodząc

schreiben + d schreibend pisząc

⇒ Zastosowanie Partizip I

- jako orzecznik lub okolicznik - określa sposób, w jaki wykonywana jest opisana w zdaniu czynność, określa bliżej tę czynność.

W tej funkcji Partizip I występuje w formie nieodmiennej. Tłumaczymy go na język polski za pomocą imiesłowu zakończonego na -ąc.

Die Kinder lernen spielend. Dzieci uczą się bawiąc.

Er erzählte die Geschichte lachend. On opowiadał tę historię śmiejąc się.

Lesend stand an der TÜr. Czytając stał przy drzwiach.

- jako przydawka stoi Partizip I przed rzeczownikiem i w formie odmiennej według reguł odmiany przymiotnika w roli przydawki. PATRZ: Przymiotnik jako przydawka: odmiana przymiotnika.

das spielende Kind - bawiące się dziecko

ein lesender Mann - czytający mężczyzna

die weinenden Eltern - płaczący rodzice

UWAGA!

Jeżeli Partizip I utworzony został od czasownika zwrotnego, zachowuje on zaimek zwrotny.

ein sich ärgernder Mann - złoszczący się mężczyzna

Strona bierna - Passiv

Strona bierna w języku niemieckim obejmuje dwie formy:

Vorgangspassiv - jest to strona bierna opisująca czynność wykonywaną na podmiocie biernym.

Das Haus wurde vom Vater gebaut. Dom był stawiany przez ojca.

Zustandspassiv - jest to strona bierna wyrażająca stan, w jakim znajduje się podmiot bierny w rezultacie czynności, która została na nim wykonana. Czynność ta może być wyrażona stroną bierną Vorgangspassiv.

Das Haus ist von dem Vater gebaut. Dom jest postawiony przez ojca.

UWAGA!

W języku niemieckim strona bierna używana jest o wiele częściej i czasem zdarza się, że poprawnie zbudowanego zdania biernego w języku niemieckim nie da się przetłumaczyć na język polski.

Strona bierna (Vorgangspassiv) czasownika w czasach Präsens, Präteritum, Perfekt

Przy zamianie zdania w stronie czynnej na zdanie w stronie biernej

⇒ Podmiot zdania w stronie czynnej staje się dopełnieniem w celowniku z przyimkiem von, lub rzadziej dla rzeczy, przedmiotów lub pośredników dopełnieniem w bierniku z przyimkiem durch.

Aktiv: Der Mann liest die Zeitung. (Mężczyzna czyta gazetę)

Passiv: Die Zeitung wird von dem Mann gelesen.

(Gazeta jest czytana przez mężczyznę)

⇒ Dopełnienie w bierniku ze zdania w stronie czynnej staje się podmiotem zdania w stronie biernej.

Aktiv: Der Mann liest die Zeitung.

Passiv: Die Zeitung wird von dem Mann gelesen.

⇒ Jeśli w zdaniu w stronie czynnej brak jest dopełnienia w bierniku, wtedy zdanie w stronie biernej zaczyna się od słowa es, lub okolicznika, jeśli taki w zdaniu występuje.

Aktiv: Er spricht heute viel.

Passiv: Es wird von ihm heute viel gesprochen.

lub: Heute wird von ihm viel gesprochen.

(heute - dzisiaj - jest okolicznikiem czasu)

⇒ Jeżeli w stronie czynnej wystąpi nieosobowy podmiot wykonujący czynność wyrażony zaimkiem man (się), wtedy w stronie biernej brak jest dopełnienia w celowniku z von. (Skoro podmiot wykonujący czynność jest nieokreślony, nie możemy powiedzieć, przez kogo wykonywana jest ta czynność.) Podmiot nieosobowy man nie może pojawić się w zdaniu w stronie biernej.

Aktiv: Man arbeitet hier. Tutaj się pracuje.

Passiv: Es wird hier gearbeitet lub Hier wird gearbeitet.

Aktiv: Man tanzte lange. Długo tańczono.

Passiv: Es wurde lange getanzt lub Lange wurde getanzt.

⇒ Czasy w stronie biernej (3. osoba liczby pojedynczej)

Präsens: wird + Partizip II

Aktiv: Der Vater kauft ein Auto. (Ojciec kupuje samochód)

Passiv: Ein Auto wird von dem Vater gekauft.

(Samochód jest kupowany przez ojca)

Präteritum: wurde + Partizip II

Aktiv: Der Vater kaufte ein Auto. (Ojciec kupował samochód)

Passiv: Ein Auto wurde von dem Vater gekauft.

(Samochód był kupowany przez ojca)

Perfekt: ist + Partizip II + worden

Aktiv: Der Vater hat ein Auto gekauft. (Ojciec kupował samochód)

Passiv: Ein Auto ist von dem Vater gekauft worden.

(Samochód był kupowany przez ojca)

Strona bierna (Vorgangspassiv) czasownika w czasach Präsens, Präteritum, Perfekt z czasownikami modalnymi

Präsens: odmieniony czasownik modalny w czasie Präsens, np. soll + Partizip II + werden

Aktiv: Anna soll das Buch lesen. (Anna powinna czytać książkę)

Passiv: Das Buch soll von Anna gelesen werden.

(Książka powinna być czytana przez Annę)

Präteritum: odmieniony czasownik modalny w czasie Präteritum, np. sollte + Partizip II + werden

Aktiv: Anna sollte das Buch lesen. (Anna powinna była czytać książkę)

Passiv: Das Buch sollte von Anna gelesen werden.

(Książka powinna była być czytana przez Annę)

Perfekt: odmieniony czasownik posiłkowy haben, np. hat + Partizip II + werden + bezokolicznik danego czasownika modalnego, np. sollen

Aktiv: Anna hat das Buch lesen sollen. (Anna powinna była czytać książkę)

Passiv: Das Buch hat von Anna gelesen werden sollen.

(Książka powinna była być czytana przez Annę)

Rozszerzenie

⇒ Strona bierna (Vorgangspassiv) czasownika w czasach Futur I i Plusquamperfekt oraz w czasach Futur I, Plusquamperfekt i Perfekt z czasownikiem modalnym

Plusquamperfekt: odmieniony w czasie Präteritum czasownik posiłkowy sein, np. war + Partizip II + worden

Aktiv: Der Vater hatte ein Auto gekauft. (Ojciec kupował samochód)

Passiv: Ein Auto war von dem Vater gekauft worden.

(Samochód był kupowany przez ojca)

Futur I: odmieniony czasownik posiłkowy werden, np. wird + Partizip II + werden

Aktiv: Der Vater wird ein Auto kaufen. (Ojciec będzie kupował samochód)

Passiv: Ein Auto wird von dem Vater gekauft werden.

(Samochód będzie kupowany przez ojca)

⇒ z czasownikami modalnymi (3. os. l. poj.)

Plusquamperfekt: hatte + Partizip II + werden + sollen

Aktiv: Anna hatte das Buch lesen sollen. (Anna powinna była czytać książkę)

Passiv: Das Buch hatte von Anna gelesen werden sollen.

(Książka powinna była być czytana przez Annę)

Futur I: wird + Partizip II + werden + mÜssen

Aktiv: Anna wird das Buch lesen mÜssen. (Anna będzie musiała czytać książkę)

Passiv: Das Buch wird von Anna gelesen werden mÜssen.

(Książka będzie musiała zostać przeczytana przez Annę)

Strona bierna określająca stan Zustandspassiv

Stronę bierną określającą stan tworzy się przez połączenia czasownika posiłkowego sein i formy Partizip II.

Forma ta z pozoru przypominać może formę czasu Perfekt, Zustandspassiv wyraża jednak stan, w jakim znajduje się podmiot po dokonanej na nim czynności, czas Perfekt natomiast opisuje czynność wykonywaną przez podmiot.

Każde zdanie w stronie biernej wyrażającej stan da się zamienić na zdanie w stronie biernej opisującej czynność.

Zustandspassiv: Das Haus ist von dem Vater gebaut.

Dom jest zbudowany przez ojca.

Vorgangspassiv: Das Haus wird von dem Vater gebaut.

Dom jest budowany przez ojca.

Jeżeli chcemy odróżnić Zustandspassiv od Perfektu, umożliwi nam to powyższa transformacja. Poza tym należy zwrócić uwagę na fakt, że zdanie: Das Haus ist von dem Vater gebaut nie może być zdaniem w czasie Perfekt, ponieważ czasownik bauen w czasie Perfekt łączy się z czasownikiem posiłkowym haben, nie zaś z sein.

Tryb rozkazujący - Imperativ

Tryb rozkazujący używany jest do wyrażenia rozkazu, polecenia, wezwania do wykonania jakiejś czynności. Może on zostać utworzony:

⇒ dla drugiej osoby liczby pojedynczej

do tematu bezokolicznika dodawana jest końcówka -e, którą często w mowie potocznej opuszcza się.

komme lub komm - przyjdź!

fahre lub fahr - przyjedź!

Uwaga! Nie wolno opuszczać końcówki -e, jeśli temat czasownika kończy się na -d,-t, -ffn, -tm, -chn.

⇒ dla drugiej osoby liczby mnogiej

forma trybu rozkazującego jest identyczna z formą drugiej osoby liczby pojedynczej w odmianie czasownika, opuszcza się tylko zaimek osobowy.

ihr kommt kommt! - przyjdźcie!

ihr fahrt fahrt! - przyjedźcie!

Tworząc tryb rozkazujący w powyższych przypadkach należy bezwzględnie pamiętać o tym, że nie wolno nam stosować obok formy Imperativ 2. os. l. poj. oraz 2. os. l. mn. zaimka osobowego du i ihr.

Komm bitte heute zu mir. Przyjdź dziś do mnie, proszę.

⇒ dla formy grzecznościowej

jest identyczna z trzecią osobą liczby mnogiej, z tym że najpierw stoi czasownik, a potem zaimek Sie.

kommen Sie, bitte! - proszę przyjść!

UWAGA

1. w czasownikach rozdzielnie złożonych przedrostek stoi na końcu:

kauf ein! - zrób zakupy!

2. czasowniki z przegłosem a-ä, o-Ö, u-Ü tracą ten przegłos w drugiej osobie liczby pojedynczej, a czasowniki z przegłosem e-i, e-ie zachowują go.

ich fahre, du fährst    Imperativ: fahr! - jedź

ich gebe, du gibst    Imperativ: gib! - daj

3. formy trybu rozkazującego czasowników haben i sein:

habe! - miej, habt! - miejcie, haben Sie! - miejcie Państwo, niech Pan/ Pani ma

sei! - bądź, seid! - bądźcie, seien Sie! - niech Państwo będą/bądźcie Państwo/niech Pan/Pani będzie

Możliwe jest również utworzenia trybu rozkazującego dla pierwszej osoby liczby mnogiej, na pierwszym miejscu stoi wtedy czasownik w 1. os. l. mn., a na drugim zaimek osobowy wir.

Gehen wir heute ins Kino! Chodźmy dziś do kina!

Kaufen wir das Haus ein! Kupmy ten dom!

Tryb przypuszczający Konjunktiv II Präteritum

Tworzenie Form

⇒ dla czasowników słabych Konjunktiv Präteritum jest identyczny z ich formą Präteritum trybu oznajmującego.

PATRZ: Formy czasowe w języku niemieckim, czas Präteritum.

Powyższe formy trybu oznajmującego i przypuszczającego w czasie Präteritum są formami osoby 1 i 3 liczby pojedynczej. Formy te odmieniają się przez osoby według reguły odmiany czasowników słabych w czasie Präteritum.

PATRZ: Formy czasowe w języku niemieckim, czas Präteritum.

UWAGA!

Ponieważ formy trybu przypuszczającego i oznajmującego czasu Präteritum czasowników słabych pokrywają się, niemożliwe staje się wyrażenie za ich pomocą treści właściwych dla trybu przypuszczającego (np. przypuszczenia, życzenia, uprzejmej prośby), gdyż zdanie w trybie przypuszczającym brzmi tak samo, jak zdanie w trybie oznajmującym.

W sytuacji takiej Konjunktiv Präteritum zastępowany jest formą

KONDITIONAL I czyli: wÜrde + bezolicznik czasownika

Forma wÜrde jest formą trybu przypuszczającego Konjunktiv Präteritum czasownika posiłkowego werden.

Odmienia się ona w następujący sposób:

UWAGA!

Formy Konditional I można użyć w połączeniu z każdym czasownikiem, z wyjątkiem czasowników modalnych oraz sein i haben.

Ich wÜrde gern einen neuen Computer kaufen.

Chętnie kupiłbym nowy komputer

ale

Ich mÜsste dann mehr arbeiten. Musiałbym wtedy więcej pracować.

⇒ dla czasowników mocnych formę trybu Konjunktiv Präteritum tworzymy przez dodanie do formy Präteritum czasownika (formę tę znajdziemy w tabeli form podstawowych czasowników mocnych) następujących końcówek:

ich -e

du -est

er, sie, es -e

wir -en

ihr -et

sie -en

Jeżeli czasownik ma samogłoskę tematyczną zdolną do przegłosu tzn.: a, o, u, otrzymuje ona przegłos na ä, Ö, Ü

Zastosowanie trybu przypuszczającego Konjunktiv Präteritum

Chociaż Konjunktiv Präteritum jest formą utworzoną od czasu przeszłego, ODNOSI SIĘ DO TERAŹNIEJSZOŚCI I PRZYSZŁOŚCI

Za pomocą trybu przypuszczającego Konjunktiv Präteritum możemy wyrazić:

⇒ przypuszczenie

Ohne Fernseher hätte ich mehr Zeit. Bez telewizora miałabym więcej czasu.

An seiner Stelle wÜrde ich nicht so viel kaufen.

Na jego miejscu nie kupowałabym tak dużo.

⇒ życzenie

Ich fÜhre gern nach Deutschland. Chętnie pojechałbym do Niemiec.

Zdania wyrażające życzenie mogą się też zaczynać od spójnika wenn, powinny się w nich znaleźć wtedy partykuły doch lub nur:

Wenn ich doch ein Auto hätte. Gdybym miał samochód.

W zdaniach tych można opuścić spójnik wenn, na miejscu pierwszym stoi w takim zdaniu odmienna część orzeczenia:

Hätte ich doch ein neues Auto.

WÜrde ich nur das Buch kaufen. Gdybym tylko kupił tę książkę.

⇒ uprzejme prośby

W tego typu zdaniach stosujemy Konjunktiv Präteritum czasowników modalnych:

KÖnntest du mir das Buch leihen? Czy mógłbyś mi pożyczyć tę książkę?

DÜrften wir heute in die Disco gehen?

Czy wolno byłoby nam pójść dziś do dyskoteki?

⇒ możliwy do spełnienia warunek (są to tzw. potentielle Konditionalsätze)

Wenn ich heute Zeit hätte, wÜrde ich zu dir kommen.

Jeśli miałbym dzisiaj czas, przyszedłbym do ciebie.

⇒ porównanie tzw. nierzeczywiste

Er sieht so aus, als ob er krank wäre. On wygląda tak, jak gdyby był chory.

W zdaniu po przecinku można opuścić słowo ob, ale wtedy czasownik będzie stał bezpośrednio po als.

Er sieht so aus, als wäre er krank.

Tryb warunkowy Konditional I

Jest to forma opisowa tworzona przy użyciu czasownika werden w trybie przypuszczającym Konjunktiv Präteritum i bezokolicznika innego czasownika.

PATRZ: Tryb przypuszczający Konjunktiv II Präteritum

Konditional I ma takie samo znaczenie co Konjunktiv Präteritum i zastępuje go tam, gdzie formy Konjunktiv Präteritum pokrywają się z formami trybu oznajmującego (np. czasowniki słabe).

Ponieważ łatwiej jest utworzyć dla czasownika formę Konditional I niż Konjunktiv Präteritum, coraz częściej zastępuje się formą opisową formy Konjunktiv Präteritum czasowników mocnych, chociaż one nie pokrywają się z formami trybu oznajmującego.

BEZWZGLĘDNIE NALEŻY PAMIĘTAĆ o tym, że Konditional I nie można tworzyć dla:

- czasowników modalnych

- czasownika haben

- czasownika sein.

Rozszerzenie

⇒ Konjunktiv II Plusquamperfekt

Tworzenie form

Konjunktiv Plusquamperfekt tworzymy za pomocą czasownika posiłkowego haben lub sein w Konjunktiv Präteritum tzn. hätte lub wäre i formy Partizip II czasownika.

hätte/wäre + Partizip II

Zastosowanie trybu przypuszczającego Konjunktiv Plusquamperfekt

Konjunktiv Plusquamperfekt odnosi się do PRZESZŁOŚCI.

Za pomocą form Konjunktiv Plusquamperfekt możemy wyrazić:

- życzenie, które nie może się już spełnić

Wenn ich doch damals das Auto gekauft hätte.

Gdybym był wtedy kupił ten samochód.

W zdaniach tych można opuścić spójnik wenn, na miejscu pierwszym stoi w takim zdaniu odmienna część orzeczenia

Hätte ich doch damals das Auto gekauft.

W zdaniach tych powinny się znaleźć partykuły doch lub nur.

- przypuszczenie co do czegoś, co zdarzyło się w przeszłości

Ich hätte ihr das damals nicht gesagt. Ja bym jej tego wtedy nie powiedział.

- niedowierzanie co do czegoś, co zdarzyło się w przeszłości

Hätte er das wirklich gesagt? Czyżby on to rzeczywiście powiedział?

- warunek nierzeczywisty (Irreale Konditionalsätze - zdania warunkowe nierzeczywiste)

Wenn ich vor einem Jahr mehr Geld gehabt hätte, wäre ich bestimmt mit dir gefahren.

Gdybym przed rokiem miał więcej pieniędzy, byłbym z pewnością z tobą pojechał.

- porównanie nierzeczywiste

In der letzten Stunde benahm er sich so, als ob er alles gewusst hätte.

Na ostatniej lekcji zachowywał się tak, jak gdyby wszystko wiedział.

W zdaniu po przecinku można opuścić słowo ob, ale wtedy odmienny czasownik będzie stał bezpośrednio po als.

In der letzten Stunde benahm er sich so, als hätte er alles gewusst.

- czynność, która nie doszła do skutku, ale o mały włos byłaby się dokonała

Dla wyrażenia takiej czynności używa się w języku niemieckim przysłówków beinahe lub fast (o mało co, prawie, o mały włos)

Beinahe hätte ich sie eingeladen. O mały włos byłbym ją zaprosił.

Fast wäre ich gefallen. Prawie byłbym upadł.

⇒ Konjunktiv I

Konjunktiv I: są to formy Konjunktiv utworzone w czasach Präsens, Perfekt i Futur I

Konjunktiv Präsens

Tryb przypuszczający czasu teraźniejszego Präsens tworzymy w następujący sposób:

Do tematu bezokolicznika dodaje się końcówki osobowe:

np.

Uwaga! Konjunktiv Präsens czasownika sein

Zastosowanie:

- do wyrażenia życzeń

Es lebe unsere Freundschaft! Niech żyje nasza przyjaźń!

- do wyrażania grzecznych próśb

Seien Sie so nett und geben Sie mir das Buch, bitte.

Niech Pan (Pani/Państwo) będzie tak miły i da mi tę książkę.

- do wyrażenia poleceń zawartych w różnego rodzaju przepisach, instrukcjach obsługi

Man trinke den Syrup dreimal täglich nach dem Essen.

Pić syrop trzy razy dziennie po jedzeniu.

Konjunktiv Perfekt

Tryb przypuszczający czasu przeszłego Perfekt tworzy się w następujący sposób:

Czasowniki posiłkowe haben i sein stoją w formie Konjunktiv Präsens, tzn. er habe lub er sei.

habe/sei + Partizip II

Er sei nach Amerika gefahren.

Konjunktiv Futur I

Tryb przypuszczający czasu przyszłego Futur I tworzymy w następujący sposób:

Czasownik posiłkowy werden stoi w formie trybu przypuszczającego Konjunktiv Präsens

werde + bezokolicznik

Er werde nach Amerika fahren.

⇒ Mowa zależna - Indirekte Rede

- Mowa zależna w języku niemieckim służy do przekazywania cudzych wypowiedzi z zaznaczeniem, że my z cudzym zdaniem nie utożsamiamy się, ale mamy do niego pewien dystans. Tłumacząc niemieckie zdania w mowie zależnej na język polski używamy słów: ponoć, prawdopodobnie, rzekomo.

Jeżeli nie chcemy akcentować naszego dystansu do powtarzanej wypowiedzi innej osoby, stosujemy mowę niezależną - Direkte Rede.

- Mowa niezależna w pisowni zaznaczana jest cudzysłowem, czasowniki zaś stoją w trybie oznajmującym - Indikativ.

- Mowa zależna - Indirekte Rede - wprowadzana jest spójnikiem dass lub w przypadku pytań słowami ob, wann, wo i innymi zaimkami pytającymi. W zdaniach wprowadzonych wyżej wymienionymi słowami orzeczenie stoi na końcu.

- Zdania w mowie zależnej mogą być też wprowadzane bezspójnikowo, to znaczy, że bezpośrednio po przecinku stoi orzeczenie.

- Podczas zamiany zdań w mowie niezależnej na mowę zależną należy bezwzględnie zwracać uwagę na konieczne niekiedy zamiany zaimków (zamiana mowy niezależnej na zależną powoduje często zmianę podmiotu zdania).

Zamiana mowy niezależnej na zależną

mowa niezależna:

1. Gestern hat er gesagt: „Ich bin krank” On wczoraj powiedział: „Jestem chory”

2. Gestern hat er gesagt: „Ich war krank” On wczoraj powiedział: „Byłem chory”

3. Gestern hat er gesagt: „Ich werde krank sein” On wczoraj powiedział: „Będę chory“

Wszytkie te zdania wyglądają bardzo podobnie, różnią się jednak relacją czasową pomiędzy momentem przekazywania wypowiedzi a samą wypowiedzią.

Zdanie 1. Był chory wtedy, kiedy mówił.

Zdanie 2. Był chory wcześniej, niż o tym mówił.

Zdanie 3. Przewidywał dopiero chorobę.

Z tego przykładu widać, że istotną rzeczą jest czas, w którym stoi czasownik w cudzysłowie, gdyż to on określa, czy czynność, o której mówimy, jest dla mówiącego teraźniejszością, przeszłością, czy też przyszłością.

Czasownik stoi w czasie Präsens

Mowa niezależna:

Sie sagen: „Wir machen das”.

Zamieniamy czasownik na Konjunktiv Präsens, pamiętając o zmianie zaimka osobowego:

Sie sagen, dass sie das machen.

Forma trybu przypuszczającego Konjunktiv Präsens pokrywa się z formą trybu oznajmującego. Musimy wykorzystać drugą możliwość i zastosować formę Konjunktiv Präteritum.

Sie sagen, dass sie das machten.

Ponieważ czasownik machen jest czasownikiem słabym, forma trybu przypuszczającego czasu Präteritum pokrywa się z formą trybu oznajmującego czasu Präteritum, co uniemożliwia jednoznaczne rozumienie zdania. W tej sytuacji musimy skorzystać z trzeciej możliwości - Konditional I

Sie sagen, dass sie das machen wÜrden.

Jest to ostatecznie poprawne zdanie.

Czasownik stoi w czasie przeszłym

Mowa niezależna

Sie sagen: „Wir haben das gemacht”.

Zamieniamy czasownik na Konjunktiv Perfekt, pamiętając o zmianie zaimka osobowego:

Sie sagen, dass sie das gemacht haben.

W tym przypadku forma czasownika posiłkowego pokrywa się z formą w trybie oznajmującym. Wykorzystujemy drugą możliwość: stosujemy Konjunktiv Plusquamperfekt

Sie sagen, dass sie das gemacht hätten.

Jest to ostatecznie poprawne zdanie.

Czasownik stoi w czasie Futur I

Mowa niezależna:

Sie sagen: „Wir werden das machen”.

Zamieniamy czasownik na Konjunktiv Futur I, pamiętając o zmianie zaimka osobowego:

Sie sagen, dass sie das machen werden.

Forma czasownika posiłkowego pokrywa się z formą w trybie oznajmującym. Wykorzystujemy drugą możliwość: stosujemy Konditional I

Sie sagen, dass sie das machen wÜrden.

Jest to ostatecznie poprawne zdanie.

Czasownik stoi w trybie rozkazującym

Mowa niezależna

Sie sagen zu Peter: „Mach das!”

Sie sagen, dass Peter das machen solle.

Pytania w mowie zależnej:

Anna fragt: „Gehst du mit mir ins Kino?”

Anna fragt, ob ich mit ihr ins Kino ginge.

Der Mann hat gefragt: „Wo ist die Schule?“

Der Mann hat gefragt, wo die Schule sei.

Er hat ihr die Frage gestellt: Wie alt ist Anna?“

Er hat ihr die Frage gestellt, wie alt Anna sei.

Rekcja czasownika

Większość czasowników w języku niemieckim wymaga dopełnienia w odpowiednim przypadku, często jest to dopełnienie z przyimkiem. To zjawisko gramatyczne nosi nazwę rekcji czasowników.

Zdarza się, że czasownik niemiecki ma taką samą rekcję (łączy się z tym samym przyimkiem i/lub z tym samym przypadkiem), jak jego polski odpowiednik. Są też sytuacje, w których rekcja czasowników polskich i niemieckich pomimo ich identycznego znaczenia dalece się różni. Z tego powodu ucząc się znaczeń czasowników niemieckich najlepiej robić to zapamiętując od razu ich rekcję.

⇒ Przykłady czasowników wymagających dopełnienia bez przyimka

- czasowniki łączące się z mianownikiem (Nominativ)

sein

Er ist ein guter Lehrer. On jest dobrym nauczycielem.

werden

In einem Jahr werde ich Student. Za rok będę studentem.

bleiben

Er war immer ein guter Mensch und bleibt ein guter Mensch.

On był zawsze dobrym człowiekiem i pozostanie dobrym człowiekiem.

- czasowniki łączące się z dopełniaczem (Genitiv)

bedÜrfen - wymagać

Wir bedÜrfen Ihrer Arbeit. Wymagamy od Państwa pracy.

sich schämen - wstydzić się

Er schämt sich seiner Bemerkung. Wstydzi się swojej uwagi.

gedenken - wspominać

Wir gedenken Ihrer Opferbereitschaft. Pamiętamy o Państwa ofiarności.

- czasowniki łączące się z celownikiem (Dativ)

begegnen - spotykać

Vor der Schule bin ich meinem Freund begegnet.

Przed szkołą spotkałam mojego chłopaka.

beitreten - przystępować

Am 1. Mai 2004 tritt Polen der Europäischen Union bei.

Pierwszego maja 2004 Polska przystępuje do Unii Europejskiej.

folgen - podążać

Seinem Beispiel sollen wir folgen. Powinniśmy podążać za jego przykładem.

- czasowniki łączące się z biernikiem (Akkusativ)

heiraten - poślubić

Er hat sie geheiratet. On ją poślubił.

stÖren - przeszkadzać

StÖrt mich nicht! Nie przeszkadzajcie mi!

unterbrechen - przerywać

Den Lehrer soll man nicht unterbrechen.

Nie powinno się przerywać nauczycielowi.

⇒ Przykłady czasowników wymagających dopełnienia z przyimkiem

znaczenie używanych skrótów:

G - dopełniacz - Genitiv

D - celownik - Dativ

A - biernik - Akkusativ

sich ärgern Über + A złościć się z jakiegoś powodu

sich bewerben um + A ubiegać się o coś

denken an + A myśleć o czymś

sich erinnern an + A przypominać sobie o czymś

fragen nach + D pytać o coś

sich freuen Über + A cieszyć się z czegoś (co już mamy, co już nastąpiło)

sich freuen auf + A cieszyć się na coś, co ma się wydarzyć

glauben an + A wierzyć w coś, w kogoś

hoffen auf + A mieć nadzieję na coś

sich interessieren fÜr + A interesować się czymś

schreiben an + A pisać do kogoś

sprechen Über + A mówić o czymś

sprechen mit + D rozmawiać z kimś

sich verlieben in + A zakochać się w kimś

warten auf + A czekać na kogoś, na coś